مسئله چهارم: مسئله نهی از عبادت و معامله-مقام اوّل: نهی از عبادت/ غیر مستقلّات عقلیّه/ملازمات عقلیّه

موضوع: ملازمات عقلیّه/ غیر مستقلّات عقلیّه/ مسئله چهارم: مسئله نهی از عبادت و معامله-مقام اوّل: نهی از عبادت

دلیل دوّم:

صغریٰ: شرط صحّت عبادت، صلاحیّت برای تقرّب است.

توضیح: اگر عبادت صلاحیّت برای تقرّب داشته باشد، مکلّف می‌تواند این عبادت را به قصد قربت انجام دهد و در نتیجه، عبادت صحیح خواهد بود ولی اگر عبادت فاقد این صلاحیّت باشد، انجام این عبادت به قصد قربت ممکن نیست و در نتیجه، عبادت فاسد است.

کبریٰ: صلاحیّت برای تقرّب، در عبادت منهیّه منتفی است.

توضیح: از طرفی نهی از عبادت بر فرض که کاشف از عدم ثبوت مصلحت نباشد، کاشف قطعی از ثبوت مفسده‌ی غالبه است. چون اگر مصلحت، مساوی با مفسده و یا اقوای از مفسده باشد، نهی به عبادت تعلّق نمی‌گیرد. از طرفی دیگر تقرّب به مولا به واسطه‌ی عملی که مشتمل بر مفسده‌ی غالبه باشد، ممکن نیست. بنابراین، بر فرض که در صحّت عبادت، ملاک و مصلحت کافی باشد، هر ملاک و مصلحتی مصحّح عبادت نیست بلکه مصحّح، ملاک و مصلحت تامّ است یعنی ملاک و مصلحتی که مغلوبه نباشد (فوائد الاصول محقّق نائینی، ج۲ ص۴۶۵).

نتیجه: شرط صحّت عبادت، در عبادت منهیّه منتفی است و با انتفاء شرط، صحّت عبادت منهیّه نیز منتفی خواهد بود.

در صورت تمامیّت این دلیل، دو نتیجه مترتّب می‌شود.

الف: فساد و بطلان عبادت، از ناحیه‌ی عدم وجدان مصلحت در عبادت نیست بلکه از ناحیه‌ی عدم صلاحیّت عبادت برای تقرّب است.

ب: منشأ فساد و بطلان عبادت، نهی بوجوده الواقعی است چون نهی واقعی، ناشی از مفسده‌ی غالبه است و مفسده‌ی غالبه مانع از صلاحیّت عبادت برای تقرّب است.

آدرس جلسه بعد:

ادامه‌ی بحوث فی علم الاصول.