ملازمات عقلیّه/ غیر مستقلّات عقلیّه/ مسئله چهارم: مسئله نهی از عبادت و معامله/ مقدّمه دوّم

موضوع: ملازمات عقلیّه/ غیر مستقلّات عقلیّه/ مسئله چهارم: مسئله نهی از عبادت و معامله/ مقدّمه دوّم

دلیل بر ارشادیت از طرف محقّق بروجردی:

صغریٰ: ارشادیّت نهی، مقتضی برای آن موجود و مانع از آن مفقود است.

توضیح: مقتضی، ظهور عرفی عقلائی است. با این بیان که از طرفی انطباق و عدم انطباق بعضی از عناوین بر شیئ خارجی، واضح است و لذا علم به انطباق و عدم انطباق، اختصاص به طائفه خاصّی ندارد مثل عنوان اکل و شرب. ولی انطباق و عدم انطباق بعضی از عنایون احتیاج به توضیح اهل فنّ دارد. مثل معاجین که علم به اجزاء و شرائط و موانع آنها اختصاص به اطبّاء دارد و مثل اکثر عبادات و معاملات که علم به اجزاء و شرائط و موانع آنها اختصاص به مخترع آنها یعنی شارع دارد. از طرفی دیگر سیره‌ی عرف و عقلاء در سنخ دوّم از عناوین، رجوع به اهل فنّ است و بعد از رجوع، اگر از اهل فنّ امر و نهی درباره‌ی خصوصیّات این سنخ از عناوین صادر شد، این امر و نهی نزد عرف و عقلاء ظهور در ارشاد به جزئیّت و شرطیّت و مانعیّت دارد. کما لو قال الطبیب لا تجعل السقمونیا فی المعجون، لا یتبادر من هذا النهی التحریمی المولوی بل یکون ظاهراً فی الارشاد الی مانعیّة السقمونیا عن تحقّقه ..... سخن در عبادات و معاملات نیز همین است. بنابراین، نهی مربوط به خصوصیّات عبادت و معامله نزد عرف و عقلاء ظهور در ارشاد به جزئیت و شرطیّت و مانعیت دارد. پس مقتضی برای ارشادیّت نواهی، موجود و مانع از ارشادیّت، مفقود است.

کبریٰ: هر چیزی که مقتضی برای آن موجود و مانع از آن مفقود است، ثابت است (بالضرورة).

نتیجه: ارشادیّت نهی، ثابت است و در صورت ارشادیّت، دلالت نهی بر فساد و بطلان اتّفاقی و بدون بحث است.

توجّه باشد که اگر در ارشادیّت نهی به جزئيت و شرطیت و مانعیت بحث باشد، در این نهی نزاع صغروی و کبری وجود پیدا می‌کند یعنی ابتداء بحث می‌شود که نهی مربوط به خصوصیّات عبادت و معامله، ارشادی است و یا مولوی و بر فرض مولویّت این بحث مطرح می‌شود که نهی مولودی دلالت بر فساد و بطلان عبادت و معامله دارد و یا خیر.

آدرس جلسه‌ی بعد:

کفایه ج۱ ص۲۸۴: الرابع: ما یتعلّق به النهی ..... السّادس.