ملازمات عقلیّه // غیر مستقلّات عقلیّه // مسئله سوّم: مسئله ضدّ // جهت چهارم: درباره‌ی ضدّ خاصّ

موضوع: ملازمات عقلیّه // غیر مستقلّات عقلیّه // مسئله سوّم: مسئله ضدّ // جهت چهارم: درباره‌ی ضدّ خاصّ

اشکال دوّم بر جواب از طرف محقّق خوئی:

صغریٰ: بقاء دلالت التزامیّه بعد از سقوط دلالت مطابقیّه، لازمه‌اش اوسعیّت دایره‌ی معلول از دایره‌ی علّت است.

توضیح: از طرفی دلالت دلیل بر وجوب عمل، علّت برای دلالت دلیل بر ملاک داشتن عمل است. به بیان دیگر، دلالت مطابقی دلیل بر وجوب عمل، علّت برای دلالت التزامی دلیل بر ملاک داشتن عمل است. توجّه باشد که دلالت بر وجوب، علّت برای دلالت بر ملاک است نه اینکه وجوب، علّت برای ملاک باشد. علّیت وجوب برای ملاک، کلام اشاعره است. از طرفی دیگر در فرض مزاحمت واجب موسّع با واجب مضیّق، دلیل دلالت بر وجوب واجب موسّع ندارد یعنی دلالت مطابقیّه دلیل که علّت است، منتفی می‌باشد. بنابراین، در فرض مزاحمت، دلیل دلالت بر ملاک داشتن واجب موسّع نیز ندارد یعنی دلالت التزامیّه دلیل که معلول است نیز منتفی می‌باشد چون اگر در فرض مزاحمت، دلالت دلیل بر ملاک داشتن واجب موسّع باقی باشد، معنایش این است که دایره‌ی معلول اوسع از دایره‌ی علّت شده است. کلام در مثال بیّنه نیز همین است. با این بیان که از طرفی دلالت بیّنه بر ملاقات ثوب با بول، علّت برای دلالت بیّنه بر نجاست بولیّه است یعنی دلالت مطابقی بیّنه بر ملاقات، علّت برای دلالت التزامی بیّنه بر خصوص نجاست بولیّه است. از طرفی دیگر اگر بیّنه در دلالت بر ملاقات کاذب باشد، معنایش این است که دلالت مطابقی بیّنه که علّت است، منتفی می‌باشد. بنابراین، دلالت التزامیّه بیّنه بر نجاست بولیّه نیز منتفی می‌باشد. امّا نجاست ثوب به واسطه‌ی سببی دیگر، اجنبیّ از مفاد بیّنه است.

کبریٰ: و اللّازم باطل (بالضرورة).

نتیجه: فالملزوم مثله. بنابراین، کشف ملاک از طریق بقاء دلالت التزامیّه ممکن نیست.

نمودار اشکال:

دلالت دلیل بر وجوب واجب موسّع،علّت برای دلالت دلیل بر ملاک داشتن واجب موسّعدرفرض مزاحمت، علّت

منتفی استپس در فرض مزاحمت، معلول منتفی است پس کشف ملاک از طریق بقاء معلول ممکن نیست.