1404/03/11
بسم الله الرحمن الرحیم
خمر-رجوع به روایات-طائفه دوّم/نجاسات/کتاب الطهارة
موضوع: کتاب الطهارة/نجاسات/خمر-رجوع به روایات-طائفه دوّم
روایت دهم: روایت ابی بصیر از مولا ابی عبد الله علیه السّلام.
بحث اوّل: درباره‌ی نسخه‌های روایت.
۱) نسخه‌ی کافی: محمّد بن یحیی عن احمد بن محمّد بن خالد عن ابن بکیر عن ابی بصیر قال: سألت ابا عبد الله علیه السّلام عن الخمر یصنع فیها الشیئ حتّی تحمض قال اذا کان الّذی صنع فیها هو الغالب علی ما صنع فیه فلا بأس به (کافی، طبع اسلامیّه ج۶ ص۴۲۸ و طبع دار الحدیث ج۱۲ ص۷۷۰).
۲) نسخه‌ی تهذیب: الحسین بن سعید عن محمّد بن خالد عن عبد الله بن بکیر ..... تا آخر سند و متن کافی. با اختلافی قلیل در متن (تهذیب، تحقیق خرسان، ج۹ ص۱۱۹).
۳) نسخه‌ی استبصار: سند و متن روایت در استبصار مثل تهذیب است (استبصار، تحقیق خرسان، ج۴ ص۹۴).
۴) نسخه‌ی وافی: سند و متن روایت در وافی مثل کافی و تهذیب است (وافی، ج۲۰ ص۶۷۷).
۵) نسخه وسائل الشیعة: سند و متن روایت در وسائل مثل کافی است (وسائل، طبع آل البیت، ج۳ ص۵۲۵ و ج۲۵ ص۳۷۰).
توجّه:
در وسائل، اشاره به نقل شیخ طوسی نیز شده است.
۶) نسخه‌ی هدایة الامّة: سئل (الصادق) علیه السّلام عن الخمر ..... تا آخر متن تهذیب (هدایه، ج۸ ص۲۳۷).
۷) نسخه‌ی بحار الانوار: موثقة ابی بصیر قال: سألت ابا عبد الله علیه السلام عن الخمر ..... تا آخر متن تهذیب (بحار، طبع بیروت، ج۶۳ ص۵۲۵).
بحث دوّم: درباره‌ی سند روایت.
نکته الف: در الموسوعة الرجالیة ج۳ ص۲۷۲ آمده که روایت احمد بن محمّد بن خالد از ابن بکیر، مرسله است و واسطه‌ی محذوف، ابیه می‌باشد. یعنی سند به این صورت است: احمد بن محمّد بن خالد عن ابیه عن ابن بکیر. روایت طبق نسخه‌ی کافی، به خاطر عبد الله بن بکیر، موثقه است (مرآة العقول ج۲۲ ص۲۹۵) اعمّ از اینکه روایت، مرسله و یا مسنده باشد.
نکته ب: شیخ طوسی در تهذیب و استبصار روایت را از حسین بن سعید اهوازی نقل فرموده. قبلاً درباره‌ی سند شیخ به این راوی بحث شد. روایت طبق نسخه تهذیب و استبصار نیز به خاطر عبد الله بن بکیر موثقه است ولی طبق نظر مجلسی اوّل در روضة المتّقین ج۱۰ ص۱۴۹ و طبق نظر مجلسی دوّم در ملاذ الاخیار ج۱۴ ص۳۶۸ موثق کالصحیح است. (لوامع صاحبقرانی ج۷ ص۷).
بحث سوّم: درباره‌ی دلالت روایت.
مفاد روایت این است که اگر شیئی در خمر ریخته شود به نحوی که خمر حموضت پیدا کند، بأسی نخواهد بود. اگر خمر نجس بود، وجهی برای عدم بأس نبود. بنابراین، عدم بأس دلالت بر طهارت خمر دارد و موضوع مورد سؤال، قدر متیقّن از خمر است.
توجّه باشد که درباره‌ی طهارت خمر روایات دیگری نیز وجود دارد.
اقول:
در سابق به نحو مکرّر گفته شده که در صورت تنافی بین دلیلین، سه قانون طولی و مترتّب وجود دارد.
قانون اوّل: جمع عرفی.
جمع اوّل: در طائفه اوّل، روایاتی که در آنها امر به غسل شده حمل بر استحباب می‌شود. با این جمع، تنافی بین این روایات و طائفه دوّم از روایات مرتفع می‌شود. چون استحباب غسل تنافی با طهارت خمر ندارد. تنافی بین استحباب غسل و نجاست خمر یا وجوب غسل و طهارت خمر است (وافی، ج۶ ص۲۲۲).
توجّه:
در مشرق الشمسین ص۴۴۸ آمده است: انّ الحمل علی استحباب الازالة یخالف ما علیه جماهیر علمائنا قدّس الله ارواحهم من نجاسة الخمر بل یخالف الاجماع الّذی نقله السیّد المرتضی و شیخ الطائفة علی ذلک .....
