1404/03/05
بسم الله الرحمن الرحیم
خمر-رجوع به روایات-طائفه دوّم/نجاسات/کتاب الطهارة
موضوع: کتاب الطهارة/نجاسات/خمر-رجوع به روایات-طائفه دوّم
بحث سوّم: درباره‌ی دلالت روایت.
جواز صلوة در ثوبی که خمر یا نبیذ یا مسکر به آن اصابت کرده، به واسطه‌ی قرائن خارجیّه، دلالت بر طهارت ثوب کذائی و نتیجتاً طهارت خمر و نبیذ و مسکر دارد. و موضوع مورد سؤال، مصداق مسکر و قدر متیقّن از خمر است و بین موضوع مورد سؤال و نبیذ، عدم القول بالفصل وجود دارد. بنابراین، روایت دلالت بر طهارت موضوع مورد سؤال می‌کند. و توجّه باشد که ثوب در روایت، فاقد خصوصیّت است.
استظهار طهارت موضوع مورد سؤال از فقره‌ی اخیره روایت «انّ الله تبارک و تعالی انّما حرّم شربها» نیز ممکن است و این استظهار، به معونه‌ی روایتی است که در من لا یحضر ج۱ ص۲۴۸ آمده است (روایت درباره‌ی ودک الخنزیر).
روایت هفتم: روایت علی بن جعفر از مولا موسی بن جعفر علیهما السّلام.
بحث اوّل: درباره‌ی نسخه‌های روایت.
۱) نسخه‌ی قرب الاسناد: سألته عن رجل مرّ فی ماء مطر قد صبّ فیه خمر فاصاب ثوبه هل یصلّی فیه قبل ان یغسله قال: لا یغسل ثوبه و لا رجلیه و یصلّی و لا بأس (قرب الاسناد ص۱۹۱).
۲) نسخه‌ی مسائل علیّ بن جعفر: سأله علیّ بن جعفر اخاه موسی بن جعفر علیهما السّلام عن الرجل یمرّ فی ماء المطر و قد صبّ ..... تا آخر متن قرب الاسناد با اختلافی قلیل. (مستدرکات الوسائل ص۲۲۰).
۳) نسخه‌ی من لا یحضر: سأله (سأل علی بن جعفر اخاه موسی بن جعفر علیهما السّلام) عن الرّجل یمرّ فی ماء المطر ..... تا آخر متن قرب الاسناد با اختلافی قلیل (من لا یحضر، ج۱ ص۸).
۴) نسخه‌ی تهذیب: سأل علی بن جعفر اخاه موسی بن جعفر علیهما السّلام عن الرّجل ..... تا آخر متن قرب الاسناد با اختلافی قلیل (تهذیب، تحقیق خرسان، ج۱ ص۴۱۸).
۵) نسخه‌ی وافی: سند ومتن روایت در وافی مثل من لا یحضر و تهذیب است (وافی، ج۶ ص۴۷).
۶) نسخه‌ی وسائل الشیعة: سند و متن روایت در وسائل مثل من لا یحضر است (وسائل، طبع آل البیت، ج۱ ص۱۴۵).
توجّه:
در ذیل روایت، اشاره به نقل تهذیب نیز شده است.
۷) نسخه‌ی بحار الانوار: سند و متن روایت در بحار مثل قرب الاسناد است (بحار، طبع بیروت، ج۷۷ ص۱۱).
بحث دوّم: درباره‌ی سند روایت.
نکته الف: سند روایت طبق نسخه‌ی قرب الاسناد (الرسائل الرجالیّة ج۳ ص۱۸۹) به این صورت است: عبد الله بن جعفر الحمیری عن عبد الله بن الحسن العلویّ عن جدّه علیّ بن جعفر (قرب الاسناد ص۱۷۶). روایت طبق این سند، ضعیف است چون عبد الله بن الحسن العلویّ، مجهول است (مشارق الشموس ج۴ ص۱۵۵).
نکته ب: روایت در مستدرکات مسائل علیّ بن جعفر آمده و لذا نمی‌توان از اعتبار کتاب مسائل برای اعتبار این روایت استفاده کرد.
نکته ج: مرحوم صدوق در من لا یحضر روایت را از علیّ بن جعفر نقل فرموده. سند مرحوم صدوق به علیّ بن جعفر در مشیخه‌ی من لا یحضر ج۴ ص۴۲۲ آمده است. سند و نتیجتاً روایت، صحیح است.
نکته د: مرحوم شیخ طوسی نیز در تهذیب روایت را از علیّ بن جعفر نقل فرموده. سند شیخ به علیّ بن جعفر در مشیخه‌ی تهذیب ص۸۶ آمده است. سند و نتیجتاً روایت، صحیح است (لوامع صاحبقرانی ج۱ ص۲۱۶، ملاذ الاخیار ج۳ ص۱۹۵، مرآة العقول ج۱۳ ص۴۴).
بحث سوّم: درباره‌ی دلالت روایت.
از طرفی کلمه‌ی «ماء مطر» در روایت به واسطه‌ی اطلاق شامل صورت نزول مطر و انقطاع مطر و در صورت انقطاع مطر، شامل قلیل بودن و کثیر بودن ماء می‌شود و ترک استفصال نیز مؤیّد شمول است. از طرفی دیگر خمر به ماء مطر اصابت کرده و ماء کذائی به ثوب اصابت کرده است. جواز صلوة در ثوب کذائی دلالت بر طهارت ثوب و نتیجتاً طهارت ماء و نتیجتاً طهارت خمر دارد و قدر متیقّن از خمر، موضوع مورد سؤال است. بنابراین، روایت دلالت بر طهارت موضوع مورد سؤال می‌کند. توجّه باشد که ثوب و رجل در جواب امام علیه السّلام فاقد خصوصیّت است (حاشیه مرحوم شیخ بهائی بر من لا یحضر ص۷۹).
