خمر-رجوع به روایات-طائفه اوّل/نجاسات/کتاب الطهارة

موضوع: کتاب الطهارة/نجاسات/خمر-رجوع به روایات-طائفه اوّل

بعضی از روایات که ممکن است در عداد طائفه اوّل قرار بگیرند، عبارتند از:

۱) روایت عمر بن حنظلة از مولا ابی عبد الله علیه السّلام.

نسخه‌ی کافی: عدّة من اصحابنا عن سهل بن زیاد و محمّد بن یحیی عن احمد بن محمّد جمیعاً عن علی بن الحکم عن ابی المغراء عن عمر بن حنظلة قال: قلت لابی عبد الله علیه السّلام ما تری فی قدح من مسکر یصبّ علیه الماء حتّی تذهب عادیته و یذهب سکره فقال لا و الله و لا قطرة تقطر منه فی حبّ الّا اهریق ذلک الحبّ (کافی، طبع اسلامیّه ج۶ ص۴۱۰ و طبع دار الحدیث ج۱۲ ص۷۱۴).

نکته اوّل:

بقیّه نسخ روایت عبارتند از: تهذیب ج۹ ص۱۱۲، وافی ج۲۰ ص۶۲۸، وسائل الشیعة ج۲۵ ص۳۴۱ و ص۳۵۹، هدایة الامّة ج۸ ص۲۳۰.

نکته دوّم:

این روایت، با سه سند نقل شده است.

الف: محمّد بن یعقوب عن عدّة من اصحابنا عن سهل بن زیاد عن علی بن الحکم عن ابی المغراء عن عمر بن حنظلة. روایت طبق این سند به خاطر سهل بن زیاد، ضعیف است.

ب: محمّد بن یعقوب عن محمّد بن یحیی عن احمد بن محمّد عن علی بن الحکم عن ابی المغراء عن عمر بن حنظلة. روایت طبق این سند، صحیحه است.

ج: محمّد بن الحسن الطوسی عن احمد بن محمّد عن علی بن الحکم عن ابی المغراء عن عمر بن حنظلة. سند شیخ طوسی به احمد بن محمّد، متعدّد است و بعضی از اسناد، صحیح است و صحّت بعض، کفایت می‌کند. بنابراین، روایت طبق این سند نیز صحیحه است.

توجّه باشد که درباره‌ی عمر بن حنظله دو نظر وجود دارد.

اوّل: بعضی مثل شهید ثانی در الرعایة فی علم الدرایة ص۱۳۱ این راوی را ثقه می‌دانند. مرحوم شهید در حاشیه بر کتاب وکالت در شرح لمعه طبع قدیم ج۲ ص۱۶، دلیل بر وثاقت این راوی را روایت یزید بن خلیفه از مولا ابی عبد الله علیه السّلام می‌داند.

روایت یزید طبق نسخه‌ی کافی: علی بن ابراهیم عن محمّد بن عیسی عن یونس عن یزید بن خلیفة قال: قلت لابی عبد الله علیه السّلام انّ عمر بن حنظلة اتانا عنک بوقت فقال ابو عبد الله علیه السّلام اذاً لا یکذب علینا ..... فقال صدق (کافی، طبع اسلامیّه ج۳ ص۲۷۵ و طبع دار الحدیث ج۶ ص۳۷).

در سند این روایت، یزید بن خلیفه وجود دارد. ظاهر رجال نجاشی ص۴۵۲ و ظاهر روضة المتّقین ج۱۴ ص۲۱۱ این است که این راوی، امامی است اگر چه بعضی این راوی فطحی می‌دانند (رجال شیخ ص۳۴۶،‌رجال علّامه ص۲۶۵، نقد الرّجال ج۵ ص۹۰، رجال صاحب وسائل ص۲۵۹، شعب المقال ص۲۰۸، بهجة الآمال ج۷ ص۳۱۰ و .....) و نقل یونس بن عبد الرحمن از این راوی، دلیل بر وثاقت این راوی است. بنابراین، روایت یزید بن خلیفه، صحیحه و یا موثّقه است. با این بیان، نقض در کلام ابن شهید ثانی در منتقی الجمان ج۱ ص۱۹ ظاهر می‌شود. این فقیه معتقد است که روایت یزید بن خلیفه، ضعیف است و لذا صلاحیّت ندارد که مدرک برای شهید ثانی در حکم به وثاقت باشد.