1404/02/21
بسم الله الرحمن الرحیم
کتاب الطهارة/نجاسات/خمر/رجوع به روایات/طائفه اوّل
موضوع: کتاب الطهارة/نجاسات/خمر/رجوع به روایات/طائفه اوّل
بحث سوّم: درباره‌ی دلالت روایت.
در این روایت، چهار فقره وجود دارد.
الف: فقره‌ی سألته عن الدّن ..... امام علیه السّلام به واسطه‌ی جمله‌ی شرطیّه «اذا غسل فلا بأس» استفاده از انائی که خمر به آن اصابت کرده را به شرط غسل، اجازه فرموده‌اند. عرف متشرّعه از غسل، نجاست اناء و نتیجتاً نجاست خمر می‌فهمد. بنابراین، این فقره دلالت بر نجاست خمر می‌کند و قدر متیقّن از خمر، موضوع مورد سؤال است.
ب: فقره‌ی عن الابریق ..... دلالت این فقره بر نجاست خمر، نظیر دلالت فقره‌ی سابق است.
ج: فقره‌ی قال فی قدح ..... جمله‌ی تغسله، جمله‌ی خبریّه در مقام طلب است و جمله‌ی خبریّه در مقام طلب، ظهور در وجوب دارد. پس جمله‌ی تغسله، ظهور در وجوب غسل دارد و عرف متشرّعه از وجوب غسل، نجاست اناء و نتیجتاً نجاست خمر می‌فهمد.
د: فقره‌ی سئل ..... دلالت این فقره بر نجاست خمر نظیر دلالت فقره‌ی سابق است ولی غسل اناء در این فقره، مقیّد به دلک اناء شده است. این فقره، فقره‌ی سابق را مقیّد به دلک اناء می‌کند. و فقره‌ی سوّم و چهارم، فقره‌ی اوّل و دوّم را مقیّد به غسل ثلاث به همراه دلک می‌نماید.
روایت پنجم: روایت ابی بصیر از مولا ابی عبد الله علیه السّلام.
بحث اوّل: درباره‌ی نسخه‌های روایت.
۱) نسخه‌ی کافی: محمّد بن الحسن عن بعض اصحابنا عن ابراهیم بن خالد عن عبد الله بن وضّاح عن ابی بصیر قال: دخلت امّ خالد العبدیّة علی ابی عبد الله علیه السّلام و انا عنده ..... ثمّ قال ابو عبد الله علیه السّلام ما یبلّ المیل ینجّس حبّا من ماءٍ یقولها ثلاثا. (کافی، طبع اسلامیّه، ج۶ ص۴۱۳ و طبع دار الحدیث ج۱۲ ص۷۱۹).
۲) نسخه‌ی تهذیب: محمّد بن یعقوب عن محمّد بن الحسن ..... تا آخر سند و متن کافی با اختلافی قلیل در متن (تهذیب، تحقیق خرسان، ج۹ ص۱۱۳).
۳) نسخه‌ی وافی: سند و متن روایت در وافی مثل کافی است (وافی، ج۲۰ ص۶۴۱).
توجّه:
در وافی ج۶ ص۲۲۳ اشاره‌ای به روایت شده است.
۴) نسخه‌ی وسائل الشیعه: سند و متن روایت در وسائل مثل کافی است (وسائل، طبع آل البیت، ج۳ ص۴۷۰ و ج۲۵ ص۳۴۴).
۵) نسخه‌ی الفصول المهمّة: سند و متن روایت در فصول مثل کافی است (الفصول، ج۳ ص۱۴۶).
۶) نسخه‌ی هدایة الامّة: قال الصّادق علیه السّلام فی النبیذ: ما یبلّ المیل ینجّس حبّا من ماءٍ (هدایه، ج۱ ص۳۶۴).
۷) نسخه‌ی بحار الانوار: سند و متن روایت در بحار مثل کافی است. (بحار، ج۵۹ ص۸۸).
بحث دوّم: درباره‌ی سند روایت.
نکته الف: مراد از ابراهیم بن خالد، ابراهیم بن خالد العطّار العبدی است. ظاهر رجال نجاشی ص۲۴ و ظاهر فهرست شیخ ص۲۳ این است که این راوی، امامی است ولی این راوی از نظر توثیق و عدم توثیق، مجهول است (معراج اهل الکمال ج۱ ص۴۴، تنقیح المقال ج۳ ص۳۸۷) و لذا روایت به خاطر این راوی و به خاطر ذکر بعض اصحابنا در سند روایت، ضعیف است (مرآة العقول ج۲۲ ص۲۷۲).
نکته ب: مرحوم شیخ طوسی در تهذیب این روایت را از مرحوم کلینی نقل فرموده. سند شیخ به این راوی عظیم الشأن در مشیخه‌ی تهذیب ص۵ آمده است. سند شیخ به این راوی، متعدّد است ولی بعضی از اسناد، صحیح است و صحّت بعض، کفایت می‌کند. روایت طبق نسخه‌ی تهذیب نیز به همان علّتی که در نکته الف گفته شد، ضعیف است (ملاذ الاخیار ج۱۴ ص۳۵۳).
نکته ج: مرحوم مجلسی اوّل، روایت را القویّ کالصّحیح می‌داند (روضة المتّقین ج۹ ص۳۱۰، لوامع صاحبقرانی ج۷ ص۷).
بحث سوّم: درباره‌ی دلالت روایت.
از طرفی مفاد روایت این است که نبیذ، منجّس است و لازمه‌ی منجّسیّت، نجاست است. از طرفی دیگر بین نجاست نبیذ و نجاست موضوع مورد سؤال، عدم القول بالفصل وجود دارد. بنابراین، روایت به ضمیمه‌ی عدم القول بالفصل دلالت بر نجاست موضوع مورد سؤال می‌کند.
