1403/11/27
بسم الله الرحمن الرحیم
کتاب الطهارة/نجاسات/اهل کتاب/رجوع به روایات/طائفه دوّم
موضوع: کتاب الطهارة/نجاسات/اهل کتاب/رجوع به روایات/طائفه دوّم
روایت دوّم: روایت زکریّا بن ابراهیم از مولا ابی عبد الله علیه السّلام.
بحث اوّل: درباره‌ی نسخه‌های روایت.
۱) نسخه‌ی محاسن: عنه (احمد بن محمّد بن خالد) عن علی بن الحکم و معاویة بن وهب جمیعا عن زکریّا بن ابراهیم قال: کنت نصرانیّا فاسلمت فقلت لابی عبد الله علیه السّلام انّ اهل بیتی علی النصرانیّة فاکون معهم فی بیت واحد فآکل فی آنیتهم فقال لی یأکلون لحم الخنزیر قلت لا قال لا بأس (محاسن، ج۲ ص۴۵۳).
۲) نسخه‌ی کافی: محمّد بن یحیی عن احمد بن محمّد عن علیّ بن الحکم عن معاویة بن وهب عن زکریّا بن ابراهیم قال: کنت نصرانیّا ..... تا آخر متن محاسن با اختلافی قلیل (کافی، طبع اسلامیّه ج۶ ص۲۶۴ و طبع دار الحدیث ج۱۲ ص۲۷۶).
۳) نسخه‌ی وافی: سند و متن روایت در وافی مثل کافی است (وافی ج۱۹ ص۱۲۷).
۴) نسخه‌ی وسائل الشیعة: محمّد بن یعقوب عن محمّد بن یحیی ..... تا آخر سند و متن کافی (وسائل، طبع آل البیت، ج۳ ص۵۱۷ و ج۲۴ ص۲۰۹).
توجّه: در وسائل ج۳ ص۵۱۷ در ذیل روایت آمده است: و عن عدّة من اصحابنا عن احمد بن محمّد بن خالد عن علیّ بن الحکم عن معاویة بن وهب نحوه.
۵) نسخه‌ی بحار الانوار: سند و متن روایت در بحار مثل محاسن است (بحار، طبع بیروت، ج۷۷ ص۴۹).
بحث دوّم: درباره‌ی سند روایت.
نکته‌ی الف: در کتب رجال آمده که احمد بن محمّد بن خالد از معاویة بن وهب و همچنین علی بن الحکم از زکریّا بن ابراهیم نقل روایت نمی‌کنند (و در هیچ کتاب روایی، این نحوه از نقل وجود ندارد). طبق این بیان، در سند محاسن سهو واقع شده است. در مشکاة الانوار طبرسی ص۱۵۹ روایت از محاسن مثل کافی ج۲ ص۱۶۰ نقل شده است و ظاهر این است که سند را به نحوی که در کتب رجال آمده، آورده است.
نکته‌ی ب: در سند روایت طبق تمامی نسخ، زکریّا بن ابراهیم واقع شده. این راوی، علی الظّاهر، امامی است ولی مجهول است (رجال شیخ ص۲۱۰، تنقیح المقال ج۲۸ ص۲۰۸، تنقیح المقال رحلی ج۱ ص۵۷). بنابراین، این روایت طبق تمامی نسخ، ضعیف است (درایه شهید ثانی ص۲۱ و ص۲۴، مرآة العقول ج۲۲ ص۶۲). مرحوم مجلسی اوّل در روضة المتّقین ج۷ ص۴۹۱ این روایت را القوی کالصّحیح می‌داند (لوامع صاحبقرانی ج۷ ص۷) ولی روایت سوّم را در روضة المتّقین ج۹ ص۴۱۷، صحیح می‌داند و حال آنکه امری که موجب تفاوت نظریّه در این دو روایت باشد، وجود ندارد.
نکته‌ی ج: مراد از احمد بن محمّد در سند روایت طبق نسخه‌ی کافی، احمد بن محمّد بن خالد و یا احمد بن محمّد بن عیسی است. چون محمّد بن یحیی از هر دو راوی و این دو راوی از علی بن الحکم نقل روایت می‌کنند (تنقیح المقال ج۷ ص۲۹۳).
بحث سوّم: درباره‌ی دلالت روایت.
مستفاد از روایت این است که حرمت اکل از آنیه نصرانی به خاطر ابتلاء نصرانی به نجاست عرضیّه است که این نجاست عرضیّه ناشی از اکل لحم خنزیر است. بنابراین، این روایت دلالت بر طهارت ذاتی و نجاست عرضی نصرانی دارد و این روایت به ضمیمه‌ی عدم القول بالفصل دلالت بر طهارت ذاتی جمیع اهل کتاب می‌کند.
