1403/11/02
بسم الله الرحمن الرحیم
کتاب الطهارة/نجاسات/اهل کتاب/رجوع به روایات/طائفه اوّل
موضوع: کتاب الطهارة/نجاسات/اهل کتاب/رجوع به روایات/طائفه اوّل
روایت سوّم: روایت ابی بصیر از احدهما علیهما السّلام.
بحث اوّل: درباره‌ی نسخه‌های روایت.
۱) نسخه‌ی کافی: حمید بن زیاد عن الحسن بن محمّد عن وهیب بن حفص عن ابی بصیر عن احدهما علیهما السّلام فی مصافحة المسلم الیهودیّ و النصرانی قال من وراء الثوب فان صافحک بیده فاغسل یدک (کافی، طبع اسلامیّه، ج۲ ص۶۵۰ و طبع دار الحدیث ج۴ ص۷۱۳).
۲) نسخه‌ی تهذیب: ما اخبرنی به الشیخ ایّده الله عن احمد بن محمّد عن ابیه عن الحسین بن الحسن بن ابان عن الحسین بن سعید عن القاسم عن علیّ عن ابی بصیر عن ابی جعفر علیه السّلام انّه قال فی مصافحة ..... تا آخر متن کافی (تهذیب، تحقیق خرسان، ج۱ ص۲۶۲).
۳) نسخه‌ی وافی: سند روایت در وافی مثل کافی و تهذیب و متن روایت در وافی مثل کافی است (وافی ج۶ ص۲۱۲).
۴) نسخه‌ی وسائل الشیعة: روایت در وسائل از کافی نقل شده و در ذیل اشاره به نقل مرحوم شیخ نیز شده است (وسائل، طبع آل البیت، ج۳ ص۴۲۰).
۵) نسخه‌ی مستدرک الوسائل: و فی روایة ابی بصیر عن احدهما علیهما السّلام فی مصافحة ..... تا آخر متن کافی (مستدرک، ج۹ ص۶۳).
بحث دوّم: درباره‌ی سند روایت.
نکته الف: روایت طبق نسخه‌ی کافی، موثّقه است (مرآة العقول ج۱۲ ص۵۴۸، روضة المتّقین ج۱۲ ص۱۳۳). چون حمید بن زیاد به تصریح نجاشی در رجال ص۱۳۲ ثقه غیر امامی است اگر چه ظاهر شیخ در فهرست ص۱۵۵ این است که این راوی، امامی ثقه است. و حسن بن محمّد بن سماعة و وهیب بن حفص نیز ثقه غیر امامی هستند (رجال نجاشی ص۴۰ و ص۴۳۱) و ابو بصیر، امامی ثقه است.
نکته ب: روایت طبق نسخه‌ی تهذیب نیز موثّقه است چون قاسم بن محمّد جوهری و علی بن ابی حمزه بطائنی، ثقه غیر امامی و بقیّه رواة، ثقه امامی هستند (طبق نظر حقّ در احمد بن محمّد بن حسن بن ولید و حسین بن حسن بن ابان. تنقیح المقال ج۷ ص۲۴۶ و ج۲۱ ص۴۰۰).
بحث سوّم: درباره‌ی دلالت روایت.
از طرفی اغسل صیغه‌ی امر است و صیغه‌ی امر ظهور در وجوب دارد و فهم متشرّعه از وجوب غسل، نجاست یهودی و نصرانی است. از طرفی دیگر ظاهر این است که نجاست این دو، نجاست ذاتی است. بنابراین، روایت دلالت بر نجاست ذاتیّه این دو می‌کند و بین نجاست این دو و نجاست جمیع اهل کتاب و جمیع کفّار عدم القول بالفصل وجود دارد. بنابراین، روایت به ضمیمه‌ی عدم القول بالفصل دلالت بر نجاست جمیع اهل کتاب و جمیع کفّار می‌کند. البتّه این روایت به خاطر مباحث گذشته باید حمل بر رطوبت شود (مرآة العقول ج۱۲ ص۵۴۸).
روایت چهارم: روایت محمّد بن مسلم از ابی جعفر علیه السّلام.
بحث اوّل: درباره‌ی نسخه‌های روایت.
۱) نسخه‌ی کافی: ابو علیّ الاشعری عن محمّد بن عبد الجبّار عن صفوان عن العلاء بن رزین عن محمّد بن مسلم عن ابی جعفر علیه السّلام فی رجل صافح رجلا مجوسیّا قال یغسل یده و لا یتوضّأ (کافی، طبع اسلامیّه ج۲ ص۶۵۰ و طع دار الحدیث ج۴ ص۷۱۴)
۲) نسخه‌ی تهذیب: و بهذا الاسناد عن الحسین بن سعید عن صفوان عن العلاء عن محمّد بن مسلم عن احدهما علیهما السّلام قال: سألته عن رجل صافح مجوسیّا قال یغسل یده و لا یتوضّأ (تهذیب، تحقیق خرسان، ج۱ ص۲۶۳).
۳) نسخه‌ی وافی: سند روایت در وافی مثل کافی و تهذیب و متن روایت در وافی مثل تهذیب است (وافی ج۶ ص۲۱۱).
۴) نسخه‌ی وسائل الشیعه: سند و متن روایت در وسائل ج۱ ص۲۷۵ مثل تهذیب است و در ذیل، اشاره به نقل مرحوم کلینی نیز شده است و سند و متن روایت در وسائل ج۳ ص۴۱۹ مثل کافی است و در ذیل، اشاره به نقل مرحوم شیخ نیز شده است.
۵) نسخه‌ی هدایة الامّة: و سئل (الصّادق) علیه السّلام عن رجل ...... تا آخر متن تهذیب (هدایة، ج۱ ص۷۹).
بحث دوّم: درباره‌ی سند روایت.
نکته الف: روایت طبق نسخه‌ی کافی، صحیحه است چون تمامی رواة امامی و ثقه هستند (مرآة العقول ج۱۲ ص۵۴۸).
نکته ب: مراد از هذا الاسناد در روایت طبق نسخه‌ی تهذیب، شیخ مفید از احمد بن محمّد از ابیه از حسین بن حسن بن ابان است. روایت طبق نسخه‌ی تهذیب نیز صحیحه است (ملاذ الاخیار ج۲ ص۳۷۴).
بحث سوّم: درباره‌ی دلالت روایت.
دلالت این روایت نظیر دلالت روایت سابق است.
