1403/10/30
بسم الله الرحمن الرحیم
کتاب الطهارة/نجاسات/اهل کتاب/رجوع به روایات/طائفه اوّل
موضوع: کتاب الطهارة/نجاسات/اهل کتاب/رجوع به روایات/طائفه اوّل
روایت دوّم: روایت علیّ بن جعفر از مولا موسی بن جعفر علیهما السّلام.
بحث اوّل: درباره‌ی نسخه‌های روایت.
۱) نسخه‌ی مسائل علیّ بن جعفر: سألته عن النصرانی و الیهودی یغتسل مع المسلمین فی الحمّام قال اذا علم انّه نصرانیّ اغتسل بغیر ماء الحمّام الّا ان یغتسل وحده علی الحوض فیغسله ثمّ یغتسل. (کتاب مسائل ص۱۷۱).
۲) نسخه‌ی تهذیب: سأل علیّ بن جعفر اخاه موسی بن جعفر علیهما السّلام عن النصرانی یغتسل مع المسلم فی الحمّام قال ..... ثمّ یغتسل و سأله عن الیهودی و النصرانی یدخل یده فی الماء أ یتوضّأ منه للصّلوة قال لا الّا ان یضطرّ الیه. (تهذیب، تحقیق خرسان، ج۱ ص۲۲۳).
توجّه:
سؤال دوّم، در کتاب مسائل علیّ بن جعفر ص۱۷۰ آمده است.
۳) نسخه‌ی وافی: سند و متن روایت در وافی، مثل تهذیب است (سؤال اوّل در وافی ج۶ ص۵۰ و سؤال دوّم در وافی ج۶ ص۵۸).
۴) نسخه‌ی وسائل الشیعة: سند و متن روایت در وسائل، مثل تهذیب است (وسائل، طبع آل البیت، ج۳ ص۴۲۱).
۵) نسخه‌ی بحار الانوار: قال علیّ قال موسی سألت ابی جعفراً علیه السّلام عن ذلک فقال اخبرنی ابی محمّد بن علی عن ابیه علیّ بن الحسین عن ابیه الحسین بن علیّ عن ابیه علیّ بن ابیطالب علیه السلام قال ..... سألته عن الیهودی و النصرانی یدخل یده فی الماء ..... تا آخر متن کتاب مسائل (بحار، طبع بیروت، ج۱۰ ص۲۷۷ و ج۷۷ ص۵۱).
بحث دوّم: درباره‌ی سند روایت.
نکته الف: قبلاً گفته شد که روایات در بخش مسائل کتاب مسائل علی بن جعفر، صحیحه است. (تامّل).
نکته ب: مرحوم شیخ در تهذیب روایت را از علیّ‌بن جعفر نقل فرموده. سند مرحوم شیخ به این راوی جلیل القدر، در مشیخه‌ی تهذیب ص۸۶ آمده است. سند مرحوم شیخ به علیّ بن جعفر، صحیح و یا حَسن است و علّت اختلاف در صحّت و حُسن، وجود احمد بن محمّد بن یحیی العطّار در سند است. این راوی، امامی است ولی در توثیق او اختلاف است که بحث آن گذشت. حقّ این است که این راوی، ثقه است (تنقیح المقال ج۸ ص۱۱۷). بنابراین، روایت، صحیحه است (ملاذ الاخیار ج۲ ص۲۴۰، استقصاء الاعتبار ج۱ ص۱۴۹، حاشیه شیخ بهایی بر من لا یحضر ص۱۰۵).
بحث سوّم: درباره‌ی دلالت روایت.
در روایت، دو سؤال وجود دارد.
سؤال اوّل: سألته عن النصرانی (و الیهودی) یغتسل .....
اگر نصرانی (و یهودی) قصد دارد که با مسلمین در حوض حمّام غسل کند، یکی از دو عمل بر مسلمان واجب است.
الف: بر مسلمان واجب است که با غیر آب حمّام غسل کند (در فرضی که آب حوض حمّام کمتر از کرّ است و مادّه یعنی منبع آب حمّام، بر آن بسته شده است).
ب: در صورتی که مسلمان بخواهد با آب حوض حمّام غسل کند و این غسل بعد از غسل نصرانی (و یهودی) با آب حوض باشد، بر مسلمان واجب است که حوض را با جاری کردن آب منبع بر آن بشوید سپس با آب حوض غسل نماید. عرف متشرّعه از وجوب غَسل حوض، نجاست حوض و نتیجتاً نجاست نصرانی (و یهودی) را می‌فهمد. بنابراین، این بخش از روایت دلالت بر نجاست نصرانی (و یهودی) و به ضمیمه‌ی عدم القول بالفصل دلالت بر نجاست جمیع اهل کتاب و جمیع کفّار می‌کند (حاشیه شیخ بهایی بر من لا یحضر ص۱۰۵، ملاذ الاخیار ج۲ ص۲۴۰، وافی ج۶ ص۵۰، بحار الانوار ج۷۷ ص۵۱).
توجّه باشد که فعل یغتسل در فقره‌ی یغتسل مع المسلمین به معنای قصد اغتسال (مغنی اللبیب، طبع قدیم، ص۳۶۱) و ضمیر مستتر در اغتسل بغیر ماء الحمّام و سایر ضمائر عائد به مسلم است.
