کتاب الطهارة/نجاسات/خنزیر/ مرحله سوّم: رجوع به روایات

موضوع: کتاب الطهارة/نجاسات/خنزیر/ مرحله سوّم: رجوع به روایات

بحث دوّم: درباره‌ی سند روایت.

نکته الف: در سند روایت طبق نسخه‌ی کافی، علیّ بن محمّد بن ابراهیم بن ابان الرّازی الکلینی المعروف بعلّان و خیران الخادم القراطیسی، امامی و ثقه هستند (رجال نجاشی ص۲۶۰، رجال شیخ طوسی ص۳۸۶) ولی سهل بن زیاد در سابق گفته شد که ضعیف است. بنابراین، روایت طبق نسخه‌ی کافی، ضعیف است.

نکته ب: درباره‌ی «الرّجل ص» که در ابتداء روایت آمده، سه نظر وجود دارد. مرحوم خواجوئی مازندرانی در تعلیقه بر مشرق الشمسین شیخ بهائی ص۴۵۳ معتقد است که مراد از الرّجل، مولا امام جواد علیه السّلام است. مرحوم مجلسی دوّم در ملاذ الاخیار ج۲ ص۴۲۵ و مرحوم طریحی در مجمع البحرین ج۵ ص۳۸۰ معتقدند که مراد از الرّجل، مولا امام هادی علیه السّلام است. مرحوم کلباسی در الرسائل الرّجالیّة ج۲ ص۱۸۷ قولی را نقل می‌کند که معتقد است که مراد از الرّجل، مولا امام هادی و یا مولا امام رضا علیهما السّلام است. تعیین امام علیه السّلام در این بحث ما فاقد ثمره است.

نکته ج: خیران الخادم طبق نظر کثیری از رجالیّین (رجال علّامه ص۶۶، منهج المقال ج۵ ص۶۶، نقد الرّجال ج۲ ص۲۰۴، رجال شیخ طوسی ص۳۸۶، زبدة الاقوال ص۱۵۳، جامع الرّواة ج۱ ص۲۹۹، وسائل الشیعة ج۳۰ ص۳۶۵، بهجة الآمال ج۴ ص۵۳، تنقیح المقال ج۲۶ ص۸۰، قاموس الرجال ج۴ ص۲۲۲، معجم الرّجال ج۸ ص۸۸) از اصحاب امام هادی علیه السلام و طبق نظر قلیلی (منتهی المقال ج۳ ص۱۸۹) از اصحاب امام رضا و امام جواد و امام هادی علیهم السّلام است. بنابراین، نقل روایت از امام صادق علیه السّلام در ذیل روایت، بعید است. روایة خیران الخادم الّذی هو من اصحاب الهادی علیه السّلام عن الصّادق جعفر بن محمّد علیهما السلام غریب لبعد الطبقة ..... (معجم الرّجال ج۸ ص۹۰).

نکته د: مراد از هذا الاسناد در سند روایت طبق نسخه‌ی اوّل تهذیب، الشیخ المفید عن ابی القاسم جعفر بن محمّد است. و با توجّه به سند روایت طبق نسخه‌ی اوّل تهذیب، سند شیخ طوسی به سهل بن زیاد در نسخه‌ی دوّم تهذیب نیز ظاهر می‌شود. ولی روایت طبق هر دو نسخه، به خاطر وجود سهل بن زیاد در سند، ضعیف است.

بحث سوّم: درباره‌ی دلالت روایت.

کلمه‌ی خنزیر در روایت انصراف قطعی به خنزیر برّی دارد. بنابراین، دلالت روایت بر نجاست خنزیر مبتنی بر دو امر است.

الف: کلمه‌ی رجس در روایت ظهور در نجاست داشته باشد. چون این کلمه در نظر بعضی، ظاهر در قذر و در نظر بعضی دیگر ظاهر در نجس است (استقصاء الاعتبار ج۳ ص۳۰۴، کشف الاسرار ج۳ ص۴۹۹، بحوث فی شرح العروة ج۳ ص۲۲۹).

ب: مرجع ضمیر در «فانّه رجس» ثوبی باشد که هر یک از خمر و لحم خنزیر به صورت جداگانه به آن اصابت کرده است و یا مرجع، هر یک از خمر و لحم خنزیر به صورت جداگانه باشد.

بر فرض که امر اوّل، مقبول باشد (و هو الحقّ)، امر دوّم مقبول نیست چون در مرجع ضمیر احتمال دیگری نیز وجود دارد و آن احتمال این است که مرجع ضمیر، ثوبی باشد که خمر و لحم خنزیر معاً به آن اصابت کرده باشد (ملاذ الاخیار ج۲ ص۴۲۶).

بنابراین، این روایت سنداً و دلالةً ضعیف است.