1403/09/05
بسم الله الرحمن الرحیم
کتاب الطهارة/نجاسات/خنزیر/ مرحله سوّم: رجوع به روایات
موضوع: کتاب الطهارة/نجاسات/خنزیر/ مرحله سوّم: رجوع به روایات
روایت چهارم: روایت علیّ بن رئاب از ابی عبد الله علیه السّلام.
بحث اوّل: درباره‌ی نسخه‌های روایت.
۱) نسخه‌ی کافی: عدّة من اصحابنا عن سهل بن زیاد عن ابن محبوب عن ابن رئاب قال: دخلت علی ابی عبد الله علیه السّلام فقلت جعلت فداک ما تقول فی الشطرنج قال المقلّب لها کالمقلّب لحم الخنزیر فقلت ما علی من قلّب لحم الخنزیر قال یغسل یده (کافی طبع اسلامیّه ج۶ ص۴۳۷ و طبع دار الحدیث ج۱۲ ص۸۰۰).
۲) نسخه وافی: سند و متن روایت در وافی مثل کافی است (وافی ج۱۷ ص۲۳۱).
۳) نسخه‌ی وسائل الشیعة: سند و متن روایت وسائل مثل کافی است (وسائل، طبع آل البیت، ج۱۷ ص۳۲۲ و ج۳ ص۴۱۸).
۴) نسخه‌ی هدایة الامّة: سئل الصّادق علیه السّلام عن الشّطرنج فقال المقلّب ..... تا آخر متن کافی (هدایه ج۶ ص۶۲).
بحث دوّم: درباره‌ی سند روایت.
نکته‌ی الف: مراد از عدّة، علیّ بن محمّد علّان و محمّد بن ابی عبد الله و محمّد بن الحسن و محمّد بن عقیل الکلینی است (رجال علّامه ص۲۷۱). در رجال علّامه، بین محمّد و علّان کلمه‌ی ابن آمده که صحیح نیست (نجاشی ص۲۶۱). عدّه مرحوم کلینی به سهل بن زیاد، صحیح است.
نکته‌ی ب: روایت به خاطر وجود سهل بن زیاد در سند، ضعیف است (مرآة العقول ج۲۲ ص۳۱۰) ولی این روایت در نظر مرحوم مجلسی اوّل، القویّ کالصّحیح است (روضة المتّقین ج۱۰ ص۱۶۳).
بحث سوّم: درباره‌ی دلالت روایت.
کیفیّت دلالت این روایت بر نجاست خنزیر، نظیر کیفیّت دلالت روایت دوّم است.
روایت پنجم: روایت معلّی بن خنیس از ابی عبد الله علیه السّلام.
بحث اوّل: درباره‌ی نسخه‌های روایت.
۱) نسخه‌ی کافی: علیّ بن ابراهیم عن ابیه عن ابن ابی عمیر عن جمیل بن درّاج عن المعلّی بن خنیس قال: سألت ابا عبد الله علیه السّلام عن الخنزیر یخرج من الماء فیمرّ علی الطّریق فیسیل منه الماء امرّ علیه حافیا فقال أ لیس وراءه شیئ جافّ قلت بلی قال فلا بأس انّ الارض تطهّر بعضها بعضا (کافی، طبع اسلامیّه ج۳ ص۳۹ و طبع دار الحدیث ج۵ ص۱۲۳).
۲) نسخه‌ی وافی: سند و متن روایت در وافی مثل کافی است (وافی ج۶ ص۲۲۶).
۳) نسخه‌ی وسائل الشیعة: سند و متن روایت در وسائل مثل کافی است (وسائل، طبع آل البیت، ج۳ ص۴۵۸).
۴) نسخه‌ی هدایة الامّة: سئل الصّادق علیه السّلام عن الخنزیر یخرج ..... تا آخر متن کافی (هدایة ج۱ ص۳۷۰).
بحث دوّم: درباره‌ی سند روایت.
نکته‌ی الف: در سند روایت، معلّی بن خنیس وجود دارد. این راوی، اوّلاً: امامی است (رجال کشی ج۲ ص۶۷۴، کتاب الغیبة شیخ طوسی ص۳۴۷، منتهی المقال ج۶ ص۲۹۴، تنقیح المقال طبع جدید ج۲ ص۲۹۷ و طبع رحلی ج۳ ص۲۳۰، معجم الرّجال ج۱۹ ص۲۶۰ و .....) ثانیاً: ثقه است چون جمیل بن درّاج و عبد الله بن مسکان و حمّاد بن عثمان که از اصحاب اجماع هستند (رجال کشی ج۲ ص۶۷۳) از این راوی نقل روایت کرده‌اند. جمیل بن درّاج در همین روایت مورد بحث، عبد الله بن مسکان در کافی طبع اسلامیّه ج۲ ص۲۴۵ و .....، حمّاد بن عثمان در کافی طبع اسلامیّه ج۱ ص۴۱۰ و ..... بنابراین، به تضعیف نجاشی و ابن غضائری (رجال نجاشی ص۴۱۷ و رجال ابن غضائری ص۸۷) اعتناء نمی‌شود (معجم الرّجال ج۱۹ ص۲۶۹).
نکته ب: این روایت، صحیحه است چون تمامی رواة امامی و ثقه هستند.
بحث سوّم: درباره‌ی دلالت روایت.
از طرفی کلمه‌ی خنزیر انصراف قطعی به خنزیر برّی دارد. از طرفی دیگر روایت دلالت می‌کند بر اینکه ارض جافّه (زمین خشک) اسفل قدم را یعنی کف پا را تطهیر می‌کند. اسفل قدم که برخورد با قسمتی از ارض کرده که آب از خنزیر بر آن جاری شده است. معلوم می‌شود که آب جاری از خنزیر و نتیجتاً خنزیر، نجس است. بنابراین، روایت دلالت بر نجاست خنزیر برّی می‌کند.
توجّه باشد که جمله‌ی «انّ الارض تطهّر بعضها بعضا» مجاز است و حقیقت آن، انّ الارض تطهّر بعضها ما ینجّس بالبعض الآخر است (مدارک ج۲ ص۳۷۳، معالم الدین ج۲ ص۷۵۴).
