کتاب الطهارة/نجاسات/خنزیر/ مرحله دوّم: رجوع به آیات

موضوع: کتاب الطهارة/نجاسات/خنزیر/ مرحله دوّم: رجوع به آیات

آیه‌ی دوّم: ﴿آیه‌ی قل لا اجد فی ما اوحی الیّ محرّما علی طاعم یطعمه الّا ان یکون میتة او دماً مسفوحاً او لحم خنزیر فانّه رجس .....﴾ (سوره‌ی انعام، آیه‌ی ۱۴۵).

بحث اوّل: درباره‌ی مفاد آیه.

مفاد اجمالی آیه‌ی مبارکه این است که اکل میته و خونی که از حیوان بیرون ریخته شده و گوشت خنزیر، حرام است چون این امور، رجس هستند.

بحث دوّم: درباره‌ی کیفیّت استدلال.

کلمه‌ی الخنزیر انصراف قطعی به خنزیر برّی دارد. بنابراین، اگر کلمه‌ی رجس در آیه‌ی مبارکه به معنای نجاست باشد، آیه‌ دلالت بر نجاست لحم خنزیر و نتیجتاً نجاست خنزیر می‌کند.

در کتاب الطهارة مرحوم شیخ انصاری ج۵ ص۹۰ آمده است: و فی مقابلة لحم الخنزیر بالمیتة دلالة علی انّ نجاسته لیست لاجل عدم وقوع التذکیة علیه.

اقول:

درباره‌ی کلمه‌ی رجس در این آیه‌ی مبارکه دو احتمال است.

احتمال اوّل: رجس به معنای قذر است.

این کلمه در نظر اکثر لغویّین به معنای قذر است. قهراً این کلمه در آیه‌ی مبارکه نیز در نظر اکثر به معنای قذر خواهد بود (العین ج۶ ص۵۲، المحیط فی اللّغة ج۷ ص۱۰، صحاح ج۳ ص۹۳۳، معجم مقاییس اللّغة ج۲ ص۴۹۰، مفردات ص۳۴۲، تاج العروس ج۸ ص۳۰۳، شمس العلوم ج۴ ص۲۴۱۸، النهایة ج۲ ص۲۰۰، لسان العرب ج۶ ص۹۴، المصباح المنیر ج۱ ص۲۱۹، القاموس المحیط ج۲ ص۳۴۵ و .....). اگر کلمه‌ی رجس در آیه به معنای قذر باشد، قذر اعمّ از نجاست است (مجمع البحرین ج۴ ص۷۴) و با اثبات اعمّ، اثبات اخصّ نمی‌شود و در نتیجه، این آیه دلیل بر نجاست خنزیر نخواهد بود. نظر بعضی از فقهاء هم همین است که رجس در آیه‌ی مبارکه به معنای قذر است (معالم الدین ج۲ ص۴۷۷، معتصم الشعیة ج۲ ص۸۳، ذخیره ج۱ ص۱۴۹، مسالک الافهام الی آیات الاحکام ج۴ ص۱۴۱ و .....).

احتمال دوّم: رجس به معنای نجس است.

مرحوم شیخ طوسی در تهذیب ج۱ ص۲۷۸ در ضمن بحث از آیه‌ی ۹۰ سوره‌ی مائده، ادّعای عدم خلاف کرده در اینکه رجس به معنای نجس است. شهرت محصّله از فقهاء نیز بر همین معنا قائم است (الانتصار ص۴۱۲، غنیه ص۴۱، متشابه القران ج۲ ص۲۱۰، معتبر ج۱ ص۹۵، جامع الخلاف ص۲۵، تذکره ج۱ ص۳۹ و منتهی ج۳ ص۱۸۸، التنقیح الرائع ج۱ ص۱۴۴، کنز العرفان ج۲ ص۳۰۳، کشف الالتباس ص۴۰۲، روض الجنان ج۱ ص۴۳۸، مجمع الفائدة ج۱ ص۳۰۸، ریاض ج۲ ص۷۷، کتاب الطهارة مرحوم شیخ انصاری ج۵ ص۹۰ و .....). اگر کلمه‌ی رجس در آیه به معنای نجس باشد، آیه دلالت بر نجاست لحم خنزیر و نتیجتاً نجاست خنزیر می‌کند.