کتاب الطهارة/نجاسات/کلب/رجوع به آیات

موضوع: کتاب الطهارة/نجاسات/کلب/رجوع به آیات

مرحله‌ی دوّم: رجوع به آیات.

آیه‌ی فکلوا ممّا امسکن علیکم (سوره‌ی مائده، آیه‌ی ۴).

بحث اوّل: درباره‌ی مفاد آیه.

مفاد اجمالی آیه‌ی مبارکه این است که اکل حیواناتی که به وسیله‌ی کلب شکاری صید شده‌اند، جایز است.

بحث دوّم: درباره‌ی کیفیّت استدلال.

از طرفی مفاد آیه‌ی مبارکه‌ این است که اکل حیواناتی که به وسیله‌ی کلب شکاری صید شده‌اند، جایز است چون (کلوا) با توجّه به شأن نزول آیه (مجمع البیان ج۳ ص۲۴۸)، صیغه‌ی امر در مقام توهّم نهی است و صیغه‌ی امر در مقام توهّم نهی، طبق نظر مشهور دلالت بر اباحه می‌کند. پس اکل جایز است. از طرفی دیگر (کلوا) از دو جهت اطلاق دارد. یکی از جهت غسل یعنی جواز اکل صید مقیّد به غسل نشده است و دیگری از جهت موضع خاصّی از صید یعنی جواز اکل صید مقیّد به موضع خاصّی از صید نشده است. بنابراین، آیه‌ی مبارکه دلالت می‌کند بر اینکه اکل صید جایز است. جواز اکل صید، لازمه‌اش طهارت صید است (بین جواز اکل و طهارت، به خاطر قرائن خارجی، ملازمه است) و لازمه‌ی طهارت صید، طهارت موضع عضّ است (موضع عضّ یعنی موضعی از صید که کلب شکاری آن موضع را گاز گرفته است) و لازمه‌ی طهارت موضع عضّ، طهارت کلب صید است. پس آیه‌ی مبارکه دلالت دارد بر اینکه کلب صید، طاهر است.

در ذیل، عبارت دو فقیه نقل می‌شود.

عبارت اوّل: عبارت مرحوم شیخ طوسی.

عبارت مرحوم شیخ در خلاف ج۶ ص۱۲ به این صورت است: اذا عضّ الکلب الصّید لم ینجس به و لا یجب غسله و قال الشّافعی ینجس الموضع ...... دلیلنا قوله تعالی فکوا ممّا امسکن علیکم و لم یأمر بغسله ......

عبارت مرحوم شیخ در مبسوط ج۶ ص۲۵۹ به این صورت است: فان اصطاد بالکلب صیدا فعضّه الکلب و جرح موضعا منه کان موضع العضّة نجساً و قال قوم لا یجب غسله لقوله تعالی فکلوا ممّا امسکن علیکم و لم یأمر بالغسل و قال قوم یجب غسله لانّه نجّسه و الاوّل اقوی و الثانی احوط.

مرحوم ابن ادریس و مرحوم مجلسی دوّم درباره‌ی عبارت مرحوم شیخ طوسی اظهار نظر فرموده‌اند.

عبارت مرحوم ابن ادریس در سرائر ج۳ ص۸۴ به این صورت است: و اختار شیخنا ابو جعفر فی مسائل خلافه قول بعض المخالفین انّه لا یجب غسله و لا یکون نجسا الّا انّه رجع عنه فی مبسوطه.

عبارت مرحوم مجلسی دوّم در بحار الانوار ج۶۲ ص۲۶۷ به این صورت است: التاسع ذهب الشیخ قدس سرّه فی المبسوط و الخلاف الی انّ معضّ الکلب من الصّید طاهر لقوله تعالی فکلوا ممّا امسکن علیکم و لم یأمر بالغسل و هو مذهب بعض العامّة و المشهور بین الاصحاب نجاسته لانّ الکلب نجس و قد لاقی الصید برطوبة.