موضوع: کتاب الطهارة/نجاسات/خون حیوان فاقد نفس سائله/ رجوع به روایات

بحث سوّم: درباره‌ی دلالت روایت.

از طرفی قدر متیقّن از دم ما لم یذکّ، دم سمک است. پس امام علیه السّلام درباره‌ی دم سمک، حکم به عدم بأس فرموده و عدم بأس دلالت بر طهارت دارد. از طرفی دیگر بین دم سمک و دم سایر حیوانات فاقد نفس سائله، در طهارت، عدم القول بالفصل وجود دارد. بنابراین، این روایت به ضمیمه‌ی عدم القول بالفصل دلالت بر طهارت دم کلّیه حیوانات فاقد نفس سائله می‌کند. اعمّ از اینکه تفسیر در روایت (یعنی دم السّمک) از امام علیه السّلام و یا از راوی باشد.

عبارت مرحوم علّامه مجلسی در مرآة العقول ج۱۳ ص۱۶۵ در تفسیر (ما لم یذک) به این صورت است: ای لا یحتاج الی التذکیة من الذّبح او النحر فی الحلّ و الطّهارة.

بعضی از روایاتی که در عداد همین طائفه دوّم قرار می‌گیرند، عبارتند از:

۱) روایت ابو بصیر از ابی عبد الله علیه السّلام.

نسخه‌ کافی: عدّة من اصحابنا عن احمد بن محمّد عن الحسین بن سعید عن ابن سنان عن ابن مسکان عن ابی بصیر قال: سألت ابا عبد الله علیه السّلام عمّا یقع فی الآبار فقال امّا الفأرة و اشباهها فینزح منها سبع دلاء الّا ان یتغیّر الماء فینزح حتّی یطیب فان سقط فیها کلب فقدرت ان تنزح ماءها فافعل و کلّ شیئ وقع فی البئر لیس له دم مثل العقرب و الخنافس و اشباه ذلک فلا بأس. (کافی، طبع اسلامیّه، ج۳ ص۶).

۲) روایت علیّ بن جعفر از مولا موسی بن جعفر علیهما السّلام.

نسخه‌ی مسائل علیّ بن جعفر: سألته عن العقرب و الخنفساء و شبهه یموت فی الحبّ و الدّنّ أ یتوضّأ منه قال لا بأس. (مسائل ص۱۹۳).

۳) روایت محمّد بن الریّان از مولا امام هادی علیه السّلام.

نسخه‌ی کافی: علیّ بن محمّد عن سهل بن زیاد عن محمّد بن الریّان قال: کتبت الی الرّجل علیه السّلام هل یجری دم البقّ مجری دم البراغیث و هل یجوز لاحدٍ ان یقیس بدم البقّ علی البراغیث فیصلّی فیه و ان یقیس علی نحو هذا فیعمل به فوقّع علیه السّلام یجوز الصّلوة و الطّهر منه افضل (کافی طبع اسلامیّه ج۳ ص۶۰ و طبع دار الحدیث ج۵ ص۱۷۸).

۴) روایت حلبی از ابی عبد الله علیه السّلام.

نسخه‌ی کافی: محمّد بن یحیی عن احمد بن محمّد عن ابن سنان عن ابن مسکان عن الحلبی قال: سألت ابا عبد الله علیه السّلام عن دم البراغیث یکون فی الثوب هل یمنعه ذلک من الصّلوة فیه قال لا و ان کثر فلا بأس ایضا بشبهه من الرّعاف ینضحه و لا یغسله. (کافی طبع اسلامیّه ج۳ ص۵۹ و طبع دار الحدیث ج۵ ص۱۷۷)