موضوع: کتاب الطهارة/نجاسات/خون حیوان دارای نفس سائله/ رجوع به اجماع

طائفه چهارم: بعضی از فقهاء در مسأله خون دارای عملکرد مختلف هستند.

از فقهاء قرن پنجم:

مرحوم شیخ طوسی. این فقیه در کتب خود سه نظر دارد.

نظر اوّل: این فقیه در کتاب خلاف ج۱ ص۴۷۶، خون حیوان فاقد نفس سائله را طاهر می‌داند با نقل اجماع و خون حیوان دارای نفس سائله را نجس می‌داند بدون نقل اجماع.

قال فی الخلاف: دم ما لیس له نفس سائلة طاهر ....... و کذلک دم السمک و دم البق و ...... دلیلنا: اجماع الفرقة و ایضا فانّ النّجاسة حکم شرعی و لا دلالة فی الشّرع علی نجاسة هذه الدماء ....... جمیع النجاسات یجب ازالتها عن الثیاب و البدن قلیلا کان او کثیرا الّا الدّم فانّ له ثلاثة احوال: دم البق و دم البراغیث و دم السمک و ما لا نفس له سائلة و دم الجراح اللّازمة لا بأس بقلیله و کثیره و دم الحیض ...... لا تجوز الصّلوة فی قلیله و لا کثیره و دم الفصاد و الرعاف و ما یجری مجراه من دماء الحیوان الّذی له نفس سائلة نظر فان بلغ ......

نظر دوّم: ظاهر عبارت این فقیه در مبسوط ج۱ ص۳۵ و در الجمل و العقود فی العبادات ص۵۶ و در الاقتصاد الهادی ص۲۵۳ این است که دم البق و البراغیث و السّمک، نجس است.

قال فی المبسوط: النجاسة علی ضربین احدهما: دم و الآخر غیر دم. فالدّماء علی ثلاثة اقسام: احدها ..... و الثانی لا یجب ازالة قلیله و لا کثیره و هی خمسة اجناس: دم البق و البراغیث و السّمک ........

شاهد بر اینکه از عبارت این فقیه، برداشت نجاست دم البق و البراغیث و السّمک می‌شود، عبارت مرحوم علّامه در مختلف ج۱ ص۴۷۳ است. قال العلّامة: قسّم الشیخ رحمه الله فی المبسوط و الجمل النّجاسة الی دم و غیر دم ثمّ قال و الدّم علی ثلاثة اقسام ..... و ظاهر هذا التقسیم یعطی حکمه بنجاسة دم السّمک و البق و البراغیث.

نظر سوّم: ظاهر عبارت این فقیه در مبسوط ج۱ ص۷ این است که خون قلیل، طاهر است.

قال: و ذلک (الماء القلیل) ینجس بکلّ نجاسة تحصل فیها قلیلة کانت النجاسة او کثیرة تغیّرت اوصافها او لم یتغیّر الّا ما لا یمکن التحرّز منه مثل رؤوس الابر من الدّم و غیره فانّه معفوّ عنه.

عدم نجاست آب قلیل بواسطه‌ی اصابت خون قلیل، دلیل بر عدم نجاست خون قلیل است (سرائر ج۱ ص۶۳، معتبر ج۱ ص۴۹، کشف الرّموز ج۱ ص۶۱).

شاهد بر اینکه از عبارت این فقیه برداشت طهارت خون قلیل می‌شود، عبارت فاضل مقداد در التنقیح الرائع ج۱ ص۶۳ است. قال: قال الشیخ فی المبسوط بطهارته (ما لا یدرکه الطرف من الدّم).