موضوع: کتاب الطهارة/نجاسات/خون حیوان دارای نفس سائله/ رجوع به روایات

بحث سوّم: درباره‌ی دلالت روایت.

در این روایت، دو سؤال از امام علیه السّلام شده است. سؤال اوّل، سؤال از اصابت خون به آب است. سؤال اوّل قرینه است بر اینکه سؤال دوّم، سؤال از اصابت خون به اناء است (حاشیه مرحوم وحید بهبهانی بر وافی ص۱۳۰، مرآة العقول ج۱۳ ص۲۰۱).

غرض راوی فاضل در سؤال دوّم این است که اگر خون به اناء اصابت کند، نسبت به اصابت خون به آب در اناء شکّ پیدا می‌شود. آنگاه راوی از حکم این شکّ از امام علیه السّلام سؤال می‌کند. مولا در جواب این سؤال می‌فرمایند: اگر یقین به اصابت خون به آب در اناء نیست، وضوء با آب در اناء بدون اشکال است یعنی اصل طهارت در آب جاری می‌شود.

بنابراین، یقین به اصابت خون به آب در اناء نیست تا گفته شود که جواب امام علیه السّلام دلالت بر جواز وضوء با آب و نتیجتاً دلالت بر طهارت آب در اناء و نتیجتاً دلالت بر طهارت خون قلیل می‌کند. نتیجه اینکه، این روایت دلالت بر طهارت خون قلیل ندارد و لذا استدلال مرحوم شیخ طوسی با این روایت بر طهارت خون قلیل باطل است (ملاذ الاخیار ج۳ ص۱۸۲، حاشیه شیخ بهائی بر من لا یحضر ص۱۱۵، کشف الاسرار ج۲ ص۲۰۰).

بنابراین، این روایت از طرف معارضه با طائفه اوّل خارج می‌شود.

طائفه سوّم: روایاتی که مدلول آنها، طهارت خونی است که به مقدار حمّصه و یا به مقدار کمتر از حمّصه باشد (مقدار حمّصه یعنی به مقدار یک نخود).

روایت اوّل: روایت فقه الرّضا علیه السّلام.

بحث اوّل: درباره‌ی نسخه‌های روایت.

۱) نسخه‌ی فقه الرّضا علیه السّلام: و ان کان الدّم حمّصة فلا بأس بان لا تغسله الّا ان یکون الدّم دم الحیض فاغسل ثوبک منه ..... (فقه الرّضا علیه السّلام ص۹۵).

توجّه:

فتوای مرحوم صدوق در من لا یحضر به این صورت است: و ان کان الدّم دون حمّصة فلا بأس بان لا یغسل الّا ان یکون دم الحیض فانّه یجب غسل الثوب منه ...... (من لا یحضر ج۱ ص۷۲). نظر مرحوم مجلسی اوّل این است که کلمه‌ی (دون) در عبارت من لا یحضر اضافه است (روضة المتّقین ج۱ ص۲۱۴) ولی در بحار الانوار ج۷۷ ص۸۸ عبارت مرحوم صدوق به صورت «دون حمّصة» نقل شده است.

۲) نسخه‌ی بحار الانوار: فقه الرّضا علیه السّلام، و ان کان الدّم حمّصة ....... تا آخر متن فقه الرّضا علیه السّلام (بحار الانوار، ج۷۷ ص۸۷).

۳) نسخه‌ی مستدرک الوسائل: فقه الرّضا علیه السّلام، و ان کان الدّم حمّصة ....... تا آخر متن فقه الرّضا علیه السّلام (مستدرک، ج۲ ص۵۶۶).

بحث دوّم: درباره‌ی سند روایت.

درباره‌ی کتاب فقه الرّضا علیه السّلام به تفصیل بحث شد. روایات در این کتاب اگر دارای جابر باشد، حجّت است و الّا حجّت نیست. (فصول ص۳۱۳، مفاتیح الاصول ص۳۵۱، مستدرک الوسائل ج۱۹ ص۲۳۰). بنابراین، حجیّت و یا عدم حجیّت این روایت متوقّف بر مطابقت و عدم مطابقت با قرائن خارجیّه است.