موضوع: کتاب الطهارة/نجاسات/خون حیوان دارای نفس سائله/ رجوع به روایات

روایت دوّم: روایت ابن بزیع از مولا امام رضا علیه السّلام.

بحث اوّل: درباره‌ی نسخه‌های روایت.

۱) نسخه‌ی کافی: عدّة من اصحابنا عن احمد بن محمّد عن محمّد بن اسماعیل بن بزیع قال: کتبتُ الی رجلٍ أسأله ان یسأل ابا الحسن الرّضا علیه السّلام عن البئر تکون فی المنزل للوضوء فتقطر فیها قطرات من بول او دم او یسقط فیها شیئ من عذرة کالبعرة و نحوها ما الّذی یطهّرها حتّی یحلّ الوضوء منها للصّلوة فوقّع علیه السّلام بخطّه فی کتابی تنزح منها دلاءً. (کافی، طبع اسلامیّه، ج۳ ص۵ و طبع دار الحدیث ج۵ ص۲۰).

۲) نسخه‌ی تهذیب: اخبرنا به الشّیخ ایّده الله تعالی عن ابی القاسم جعفر بن محمّد عن محمّد بن یعقوب عن عدّة من اصحابنا ...... تا آخر سند و متن کافی. (تهذیب، تحقیق خرسان، ج۱ ص۲۴۴).

۳) نسخه‌ی استبصار: فامّا ما رواه احمد بن محمّد عن محمّد بن اسماعیل بن بزیع قال: کتبتُ ...... تا آخر متن کافی. (استبصار، تحقیق خرسان، ج۱ ص۴۴).

۴) نسخه‌ی عوالی اللئالی: روی محمّد بن اسماعیل فی الصّحیح قال ....... تا آخر متن کافی. (عوالی، ج۳ ص۱۵).

۵) نسخه‌ی وافی: سند و متن روایت در وافی مثل کافی است. (وافی، ج۶ ص۵۵).

۶) نسخه‌ی وسائل الشیعة: محمّد بن یعقوب عن عدّة من اصحابنا ........ تا آخر سند و متن کافی. (وسائل، طبع آل البیت، ج۱ ص۱۷۶).

بحث دوّم: درباره‌ی سند روایت.

نکته الف: در سند روایت طبق نسخه‌ی کافی، احمد بن محمّد آمده است. مراد از احمد، احمد بن محمّد بن عیسی و یا احمد بن محمّد بن خالد است چون هر دو می‌توانند از ابن بزیع نقل روایت کنند. عدّه‌ی مرحوم کلینی به هر دو احمد، صحیح و بدون اشکال است و با توجّه به اینکه هر دو احمد و محمّد بن اسماعیل، امامی و ثقه هستند، روایت طبق نسخه‌ کافی، صحیحه است.

در رجال مرحوم علّامه حلّی ص۲۷۱ آمده است: قال الشیخ الصّدوق محمّد بن یعقوب الکلینی فی کتابه الکافی فی اخبار کثیرة عدّة من اصحابنا عن احمد بن محمّد بن عیسی قال و المراد بقولی عدّة من اصحابنا محمد بن یحیی و علی بن موسی الکمندانی و داود بن کورة و احمد بن ادریس و علیّ بن ابراهیم بن هاشم و قال کلّما ذکرته فی کتابی المشار الیه عدّة من اصحابنا عن احمد بن محمّد بن خالد البرقی فهم علی بن ابراهیم و ........

نکته ب: روایت طبق نسخه‌ی تهذیب و استبصار نیز صحیحه است.

بحث سوّم: درباره‌ی دلالت روایت.

از طرفی کلمه‌ی دم در روایت، مطلق بدلی است و لذا این کلمه‌ بواسطه‌ی اطلاق، شامل تمامی افراد و مصادیق دم به صورت علی البدل می‌شود. از طرفی دیگر مرتکز در ذهن راوی این است که دم، نجس و منجّس ماء بئر است و لذا از امام علیه السّلام کیفیّت تطهیر ماء بئر را سؤال می‌کند و امام علیه السّلام امر مرتکز راوی را تأیید فرموده و کیفیّت تطهیر ماء بئر را بیان می‌فرمایند. بنابراین، روایت دلالت بر نجاست مطلق دم می‌کند.