درس خارج فقه استاد قادر حیدری‌فسائی

موضوع: کتاب الطهارة/نجاسات/وذی و ودی حیوان طاهر/ مرحله سوم: رجوع به روایات

روایت دوّم: روایت جمیل بن درّاج از ابی عبد الله علیه السّلام.

بحث اوّل: درباره‌ی نسخه‌های روایت.

نسخه‌ی تهذیب: محمّد بن علیّ بن محبوب عن علیّ بن السندیّ عن ابن ابی عمیر عن جمیل بن درّاج قال: سألت ابا عبد الله علیه السّلام عن الرّجل تصیبه الجنابة فینسی ان یبول حتّی یغتسل ثمّ یری بعد الغسل شیئاً أ یغتسل ایضا قال لا قد تعصّرت و نزل من الحبائل.[1]

نسخه‌ی استبصار: سند و متن روایت در استبصار مثل تهذیب است.[2]

نسخه‌ی وافی: سند و متن روایت در وافی مثل تهذیب است.[3]

نسخه‌ی وسائل الشیعة: سند و متن روایت در وسائل مثل تهذیب است.[4]

بحث دوّم: درباره‌ی سند روایت.

نکته الف: مرحوم شیخ در تهذیب این روایت را از محمّد بن علیّ بن محبوب نقل فرموده است. در مشیخه‌ی تهذیب ص۷۲ آمده است: و ما ذکرته فی هذا الکتاب عن محمّد بن علیّ بن محبوب فقد اخبرنی به الحسین بن عبید الله عن احمد بن محمّد بن یحیی العطّار عن ابیه محمّد بن یحیی عن محمّد بن علیّ بن محبوب. طریق مرحوم شیخ به محمّد بن علیّ بن محبوب، صحیح و یا حسن است. علّت اختلاف در صحّت و حسن طریق، اختلاف در توثیق احمد بن محمّد است.

مرحوم شیخ در استبصار طریق خود به محمّد بن علیّ بن محبوب را در خود روایت ذکر فرموده است.

نکته ب: این روایت، ‌صحیحه و یا حسنه است. علّت اختلاف در صحّت و حسن روایت، اختلاف در توثیق احمد بن محمّد بن یحیی العطّار و علیّ بن السندیّ است.

بحث سوّم: درباره‌ی دلالت روایت.

از طرفی ماء خارج از انسان بعد از خروج منیّ، به نحو مطلق از حبائل قرار داده شده است. به نحو مطلق یعنی اعمّ از اینکه بعد از خروج منیّ، استبراء به اجتهاد صورت گرفته باشد یا خیر. ترک استفصال امام علیه السّلام از استبراء به اجتهاد نیز مؤیّد همین تعمیم و شمول است. از طرفی دیگر حدّ اقلّ اجماع قائم شده بر اینکه در ماء‌ خارج از حبائل شیئی نیست. بنابراین، روایت دلالت بر طهارت وذی می‌کند و روایت با عدم القول بالفصل دلالت بر طهارت ودی نیز دارد.

توجّه باشد که ماء خارج از انسان بعد از خروج منیّ اگر از حبائل باشد، تفاوتی بین ناسی بول و غیر ناسی نیست. بنابراین، توهّم اختصاص به ناسی منتفی است. و همچنین توجّه باشد که روایت مربوط به وذی انسان است که با عدم القول بالفصل حکم وذی حیوان طاهر نیز معلوم می‌شود.