درس خارج فقه استاد قادر حیدری‌فسائی

موضوع: کتاب الطهارة/نجاسات/ بول حمار و بغل و فرس/ مرحله چهارم: رجوع به اجماع

از فقهاء قرن هفتم:

مرحوم فاضل آبی. این فقیه در کشف الرّموز ج۲ ص۳۶۳ کلام محقّق در مختصر النافع را تأیید فرموده است. قال المحقّق: و یکره الخیل و الحمر و البغال و کراهیّة البغل اشدّ. و مرحوم محقّق در مختصر النافع ج۱ ص۱۰۷ بول و عذره‌ی حیوان غیر مأکول اللّحم را نجس می‌داند. ظاهر عبارت محقّق این است که بول و عذره‌ی حیوان مأکول اللّحم طاهر است و حیوان مأکول اللّحم شامل حیوان مکروه اللّحم نیز می‌شود. پس بول و عذره‌ی این دوابّ ثلاثه، در نظر محقّق، طاهر است و این فتوی مورد تأیید مرحوم فاضل آبی است.

مرحوم محقّق حلّی در معتبر ج۱ ص۴۱۳. قال: و فی ارواث الخیل و البغال و الحمیر و ابوالها قولان. احدهما النجاسة ....... و الآخر الکراهة ......... و علیه عامّة الاصحاب. لنا ما رواه علی بن الحکم عن ابن ابی الاعزّ النحاس ........ و لانّ لحومها حلال علی کراهیّة فیکون رجیعها و بولها کذلک لقول ابی جعفر و ابی عبد الله علیهما السلام ......... و قد عارض ما ذکرناه روایة محمّد بن مسلم .........

مرحوم ابن سعید حلّی در الجامع للشرائع ص۳۸۱ این دوابّ را مکروه اللّحم می‌داند. قال: یکره لحم البغال و الخیل و الحمیر و لحم البغل اشدّ کراهة من لحم الحمار و لحم الحمار اشدّ کراهة من الخیل و الخیل ادونهنّ کراهة. این فقیه در الجامع للشرائع ص۲۲ بول و عذره‌ی حیوان غیر مأکول اللّحم را نجس می‌داند. ظاهر عبارت این است که عذره و بول حیوان مأکول اللّحم طاهر است. پس بول و عذره این دوابّ در نظر این فقیه طاهر است.

از فقهاء قرن هشتم:

مرحوم علّامه در تذکره ج۱ ص۵۲. قال: الاقرب کراهة ابوال الخیل و البغال و الحمیر و ارواثها. و در تحریر ج۱ ص۱۵۵.

مرحوم عمید الدّین در کنز الفوائد ج۱ ص۴۶. قال العلّامة فی القواعد: و یکره ذرق الدّجاج و بول البغال و الحمیر و الدوابّ و ارواثها. (بدون ردّی از طرف مرحوم عمید الدین).

مرحوم فخر المحقّقین در ایضاح ج۱ ص۲۸. به مثل مرحوم عمید الدّین.

مرحوم شهید اوّل در دروس ج۱ ص۱۲۳. قال: فی بول الدّابة و البغل و الحمار قولان اقربهما الکراهیّة. و در بیان ص۹۱ و در ذکری ج۱ ص۱۱۱.

از فقهاء قرن نهم:

مرحوم فاضل مقداد در التنقیح ج۴ ص۳۷ این دوابّ ثلاثه را مکروه اللّحم می‌داند و در ج۱ ص۱۴۳ بول و عذره‌ی حیوان مأکول اللّحم را طاهر می‌داند. حیوان مأکول اللّحم شامل حیوان مکروه اللّحم نیز می‌شود. پس بول و عذره‌ی این دوابّ در نظر این فقیه طاهر است.

مرحوم ابن فهد حلّی در الرسائل العشر ص۵۸ بول این دوابّ ثلاثه را طاهر می‌داند. قال: و بول الدّابة و الحمار و البغل (لا بول الدّابة .........) و در ص۶۳.

مرحوم صمیری در کشف الالتباس ص۴۰۳ بول این دوابّ ثلاثه را طاهر می‌داند. قال: و بول الدابة و الحمار و البغل (لا بول الدابة .........).

مرحوم شمس الدّین حلّی در معالم ج۱ ص۷۵. قال: و یکره بول البغال و الحمیر و الدوابّ و ارواثها.

از فقهاء قرن دهم:

مرحوم محقّق کرکی در جامع المقاصد ج۱ ص۱۶۶. قال: قیل بنجاسة بولها (البغال و الحمیر و الدوابّ) للامر بغسله و المشهور الطهارة مع الکراهة و هو الاصحّ.

مرحوم شهید ثانی در مسالک ج۱ ص۱۲۴. قال المحقّق: یکره بول البغال و الحمیر و الدوابّ (با تأیید شهید ثانی).

مرحوم محقق اردبیلی در مجمع الفائدة ج۱ ص۳۰۱. قال: و فی البول اشکال لانّ الاصل مندفع بالاخبار المعتبرة .......... ظاهر عبارت این محقّق، نجاست بول این دوابّ ثلاثه است و لذا شیخ انصاری در کتاب طهارت ج۵ ص۳۲ ظاهر عبارت را نجاست می‌داند. قال: انّ المحکیّ عن جماعة ........... النجاسة و تبعهما (الاسکافی و الشیخ فی النهایة) جماعة من متأخری المتأخرین کالاردبیلی و .........