درس خارج فقه استاد قادر حیدری‌فسائی

موضوع: کتاب الطهارة/نجاسات/بول طیر غیر مأکول اللّحم- رجوع به عقل

مرحله‌ی پنجم: رجوع به عقل.

عقل با هر دو صورت آن، در این مسئله فاقد حکم است. به همان علّتی که در مسائل سابق بیان شد.

مرحله‌ی ششم: رجوع به اصل عملی.

مسئله بول طیر در این مرحله مثل مسئله بول در همین مرحله است.

متفرّقات:

اموری که در مسئله بول طیر مورد استفاده قرار گرفته، مثل اموری است که در مسئله سابق مورد استفاده قرار گرفت. (با اختلاف قلیل).

قال المحقّق صاحب العروة: نعم فی الطیور المحرّمة الاقوی عدم النجاسة لکن الاحوط فیها ایضا الاجتناب.

مقدّمه اوّل: فتوای صاحب عروه.

بول و غائط طیر غیر مأکول اللّحم، طاهر است. ولی احوط (استحبابی) در بول و غائط این نوع از طیر، مثل بول و غائط حیوان غیر مأکول اللّحم فاقد نفس سائله، اجتناب است.

مقدّمه دوّم: تبدیل فتوی به سؤال.

آیا غائط طیر غیر مأکول اللّحم نجس است؟

مراحل اجمالی استنباط نجاست و یا عدم نجاست غائط طیر کذائی، همان است که در مسائل سابق ذکر شد.

با حفظ ایندو مقدّمه، مراحل تفصیلی استنباط عبارتند از:

مرحله اوّل: موضوع شناسی بدویّ.

موضوع در سؤال فوق، غائط، طیر و غیر مأکول اللّحم است. مفاد غائط و غیر مأکول اللّحم معلوم است. و لذا محتاج به موضوع شناسی نیستند. ولی مفاد طیر مجهول است و لذا احتیاج به موضوع شناسی دارد.

برای طیر، وجود معانی ثلاثه قابل تصوّر است.

معنای اوّل: معنای لغوی. طیر در لغت بمعنای حیوان دو بالی است که بوسیله‌ی بال در هوا حرکت می‌کند. بنابراین، صرف وجود بال، حیوان را در زمره‌ی طیر قرار نمی‌دهد. (راغب در مفردات ص۵۲۸، ابن سیده در المحکم ج۹ ص۲۱۱، ابن منظور در لسان ج۴ ص۵۰۸، فیروز آبادی در قاموس ج۲ ص۱۵۳، طریحی در مجمع البحرین ج۳ ص۳۸۵،‌ زبیدی در تاج العروس ج۷ ص۱۵۳، مرحوم سیّد علی خان در الطّراز ج۸ ص۳۲۵ و ........).

معنای دوّم: معنای عرفی. در عرف برای طیر معنائی جز معنای لغوی وجود ندارد.

معنای سوّم: معنای شرعی. در شرع نیز طیر بمعنای لغوی است.

مرحله دوّم: رجوع به آیات.

مسئله، فاقد آیات الاحکام است. چون برای سرایت مفاد آیه ۱۰۸ سوره‌ی توبه (نجاست غائط آدمی) به موضوع مورد سؤال (عذره‌ی طیر غیر مأکول اللّحم) احتیاج به عدم القول بالفصل است و در طیر، قول بالفصل وجود دارد. (التنقیح ج۱ ص۴۴۹).