درس خارج فقه استاد قادر حیدری‌فسائی

موضوع: کتاب الطهارة/نجاسات/بول طیر غیر مأکول اللّحم- رجوع به اجماع

طائفه چهارم: بعضی از فقهاء در مسئله بول طیر دارای عملکرد مختلف هستند.

از فقهاء قرن پنجم:

مرحوم شیخ طوسی در مبسوط ج۱ ص۳۹ فتوی بدون نقل اجماع داده است. قال: بول الطیور کلّها و ذرقها طاهر سواء اکل لحمها او لم یؤکل.[1] ولی فتوای این فقیه در خلاف ج۱ ص۴۸۵ همراه با تفصیل و نقل اجماع است. قال: کلّ ما یؤکل لحمه من الطیور و البهائم بوله و ذرقه و روثه طاهر ............ و ما لا یؤکل لحمه فبوله و روثه و ذرقه نجس ............ دلیلنا اجماع الفرقة و اخبارهم ............ و روی زرارة انّهما قالا لا یغسل الثوب من بول کلّ شیء یؤکل لحمه و روی عبد الله بن سنان قال: قال ابو عبد الله علیه السّلام اغسل ثوبک من ابوال ما لا یؤکل لحمه فدلّ علی انّ ما یؤکل لحمه بخلافه.[2]

مرحوم ابن برّاج در المهذّب ج۱ ص۵۱ فتوی بدون نقل اجماع داده است. قال: و امّا الثالث (من النّجاسات) فهو بول و ذرق جمیع الطیور الّتی لا یؤکل لحمها فامّا ما عدا ذلک من بول و روث و ذرق ممّا یؤکل لحمه فهو مکروه الّا الدّجاج الجلّال ..........[3] ولی فتوای این فقیه در شرح جمل العلم و العمل ص۵۶ همراه با نقل اجماع است. قال: فان قیل فبیّنوا الان ما الّذی ینجس به الماء عندکم ............ قلنا امّا الّذی ینجس به الماء عندنا فهو ملاقاة اجسام الکفّار ......... و العذرة و بول کلّ ما لا یؤکل لحمه و ذرقه و روثه.

از فقهاء‌ قرن هفتم:

مرحوم محقّق در شرایع ج۱ ص۴۳ فتوی بدون نقل اجماع داده است. قال: الاوّل و الثانی البول و الغائط ممّا لا یؤکل لحمه اذا کان للحیوان نفس سائلة .......... و فی رجیع ما لا نفس له سائلة و بوله تردّد و کذا فی ذرق الدّجاج الجلّال و الاظهر الطهارة.[4] و در المختصر النافع ج۱ ص۱۸. ولی فتوی این فقیه در معتبر ج۱ ص۴۱۰ همراه با نقل اجماع است. قال: البول و الغائط ممّا لا یؤکل لحمه نجس و هو اجماع علماء اهل الاسلام سواء کان ذلک من الانسان او غیره اذا کان ذا نفس سائلة ........... امّا رجیع ما یؤکل لحمه و بوله فطاهر باتّفاق علمائنا.[5]

از فقهاء قرن هشتم:

مرحوم علّامه در تحریر ج۱ ص۱۵۵ فتوی بدون نقل اجماع داده است. قال: الاوّل و الثانی: البول و الغائط من کلّ حیوان له نفس سائلة لا یؤکل لحمه ........... و قول الشیخ رحمه الله فی المبسوط: انّ بول الطیور کلّها طاهر سواء اکل لحمها او لا و کذا ذرقها الّا الخشّاف ضعیف ........... امّا بول ما یؤکل لحمه و ذرقه من اصناف الحیوان فانّه طاهر ........... و بول ما لا نفس له سائلة و ذرقه طاهران.[6] و در تبصره ص۳۵ و در ارشاد ج۱ ص۲۳۸ و در تلخیص المرام ص۱۷. ولی فتوای این فقیه در تذکره ج۱ ص۴۹ همراه با نقل اجماع است. قال: البول و الغائط من کلّ حیوان ذی نفس سائلة غیر مأکول اللّحم نجسان باجماع العلماء کافّة و للنصوص الواردة عن الائمة علیهم السّلام بغسل البول و الغائط عن المحلّ الّذی اصاباه و هی اکثر من ان تحصی .......... بول ما یؤکل لحمه و رجیعه طاهر عند علمائنا اجمع ...........[7] و در منتهی ج۳ ص۱۶۹ و ص۱۷۳.