درس خارج فقه استاد قادر حیدری‌فسائی

موضوع: کتاب الطهارة/نجاسات/بول حیوان غیر مأکول اللحم دارای نفس سائله/رجوع به روایات

طائفه دوّم: روایاتی که مدلول آنها، نجاست بول حیوان غیر مأکول اللّحم به نحو مطلق است (به نحو مطلق یعنی بول حیوان غیر مأکول اللّحم دارای نفس سائله و فاقد نفس سائله).

روایت اوّل: روایت عبد الله بن سنان از ابی عبد الله علیه السّلام.

بحث اوّل: درباره‌ی نسخه‌های روایت.

نسخه کافی: علیّ بن ابراهیم عن ابیه عن عبد الله بن المغیرة عن عبد الله بن سنان قال قال ابو عبد الله علیه السّلام اغسل ثوبک من ابوال ما لایؤکل لحمه (کافی طبع اسلامیّه ج۳ ص۵۷، طبع دار الحدیث ج۵ ص۱۶۹).

نسخه تهذیب: و بهذا الاسناد عن محمّد بن یعقوب عن علیّ بن ابراهیم عن ابیه عن عبد الله بن المغیرة عن عبد الله بن سنان......... تا آخر متن کافی (تهذیب، تحقیق خرسان، ج۱ ص۲۶۴).

نسخه وافی: سند و متن روایت در وافی مثل سند و متن روایت در کافی است. (وافی ج۶ ص۱۹۳).

نسخه وسائل الشیعة: و عنه (عن محمّد بن یعقوب عن علیّ بن ابراهیم) عن ابیه عن عبد الله بن المغیرة ......... تا آخر سند و متن کافی (وسائل، طبع آل البیت، ج۳ ص۴۰۵).

نسخه الفصول المهمّة: قال ابو عبد الله علیه السّلام: اغسل ثوبک ....... تا آخر متن کافی. (الفصول ج۲ ص۵۱).

بحث دوّم: درباره‌ی سند روایت.

نکته الف: سند روایت طبق نسخه کافی، صحیحه یا حسنه است و علّت اختلاف در صحّت و حسن، اختلاف در توثیق ابراهیم بن هاشم قمی است (رجال نجاشی ص۱۶، رجال شیخ طوسی ص ۳۵۳، فهرست شیخ طوسی ص۱۱، رجال علّامه ص۴، رجال ابن داود ص۲۰، معالم العلماء ص۴، منهج المقال ج۱ ص۳۸۳، نقد الرجال ج۱ ص۹۴، مجمع الرجال ج۱ ص۷۹ و .......).

نکته ب: مراد از هذا الاسناد در سند روایت طبق نسخه تهذیب، شیخ مفید از جعفر بن محمّد بن قولویه است. سند روایت طبق نسخه تهذیب نیز صحیحه یا حسنه است و علّت اختلاف همان است که در نکته الف گفته شد (استقصاء الاعتبار ج۳ ص۲۹۷، مرآة العقول ج۱۳ ص۱۶۱، مناهج الاخیار ج۱ ص۲۳۴، ملاذ الاخیار ج۲ ص۳۷۸ و .........).

بحث سوّم: درباره‌ی دلالت روایت.

جمله‌ی لایؤکل لحمه، از حیث نحوی، صله و از حیث اصولی، صفت محسوب می‌شود. در صورت عدم مفهوم برای وصف، مدلول روایت این است که غسل ثوب از بول حیوان غیر مأکول به نحو مطلق واجب است (به نحو مطلق یعنی حیوان غیر مأکول دارای نفس سائله و فاقد نفس سائله) و وجوب غسل به ملازمه‌ی عرفیّه دالّ بر نجاست بول این نوع از حیوان در ثوب است و بواسطه‌ی عدم القول بالفصل، نجاست بول این نوع از حیوان در غیر ثوب نیز ثابت می‌شود. بنابراین، مدلول روایت، نجاست بول این نوع از حیوان به نحو مطلق است. روایت در صورت عدم مفهوم، متعرّض بول حیوان مأکول نیست. امّا در صورت وجود مفهوم برای وصف، مدلول روایت، وجوب غسل ثوب از بول حیوان غیر مأکول به نحو مطلق و عدم وجوب غسل ثوب از بول حیوان مأکول به نحو مطلق است و وجوب غسل به ملازمه‌ی عرفیّه دالّ بر نجاست و عدم وجوب غسل دالّ بر عدم نجاست است. (خلاف ج۱ ص۴۸۸، تهذیب ج۱ ص۲۶۴، طهارت مرحوم شیخ انصاری ج۵ ص۲۲).