موضوع: درس خارج فقه/ کتاب الصوم / (ادامه مبحث تقیّأ)

رسیدیم به مسئله ی ۷۱. میفرماید إذا أکل فی اللیل ما یعلم أنّه یوجب القیء فی النهار من غیر ‌ ‌اختیار،فالأحوط القضاء.‌ کسی که در شب چیزی میخورد که میداند در روز موجب قی میشود . حالا یا طبع خودش را چون میشناسد یا داروی خاصی است. با علم به این میخورد که در روز حتما موجب قی میشود . در اینجا احتیاط واجب میفرماید هست که روزه را به جا بیاورد مجددا.این مسأله با مسأله قبلی شباهتی دارد ولی تفاوت میکنند با هم . قبلی بلع ما یجب علیه قیؤه فی النهار بود، این بلع ما یعلم انه یوجب القی است. یعنی آنچه که میداند نه اینکه واجب باشد. اینجا بحث علم است. و قابل حبس نیست. اینجا مرحوم مصنف و خیلی از آقایان میفرمایند این روزه باطل است. علت این است که این مصداق تقیا عمدی است. من تقیا متعمدا... چرا؟ چون در مقدمه متعمد بوده. بارها گفته شده الامتناع بالاختيار لا ينافي الاختيار. درست است الان در حالت صوم اختیار ندارد ولی مقدمه اش با اختیار بوده. عرف این چنین میگوید و همچین فردی را مصداق متعمد میداند. ازین جهت اکثر آقایان فتوا داده اند که این صوم باطل است‌. نباید چیزی را بخورد که علم به تقیا آن دارد. اگر اینکار را بکند مصداق متعمد است. بعضی از آقایان مناقشه کرده اند در فرمایش سید از جمله آیت الله خویی ایشان فرموده اند که تقیا عمدی صائم موضوع ادله است نه مطلق تقیا عمدی . این در زمانی که تعمد داشته و شی را بلعیده که صائم نبوده در زمانی که صائم بود تقیا عمدی نداشته و مختار نبوده.پس تقیا عمدی صائم نیست اینجا. جوابی که به ذهن می‌رسد به فرمایش ایشان این است که ما داریم میگوییم در افعال غیر اختیاری تعمد نسبت به مقدمه تعمد نسبت به نتیجه است. زمان اثری ندارد در این مسأله. اینکه وقت ارتکاب آن مقدمه چه زمانی بوده در صدق عرفی تاثیری ندارد و مردم می‌گویند فلانی عمدا این کار را کرد که موجب قی شد. حالا آن کاری که موجب قی شده را در شب انجام داده یا در روز فرقی ندارد. صحبت از تعمد صائم است بله ولی تعمد صائم تفاوتی نمی‌کند در اینکه صائم آن مقدمه اختیاری را در زمان صوم انجام داده باشد یا غیر زمان صوم انجام داده باشد . در هر صورت او متعمد حساب میشود. زمان آن مقدمه مهم نیست کدام باشد. مهم این است که عرف به او متعمد در تقیا میگویند. پس بنابراین اینکه میگوییم در افعال غیر اختیاری ارتکاب مقدمه موجب صدق عنوان هست این در اینجا جاری و ساری است. حالا آن مقدمه ای که باعث این صدق و فهم عرف شده . زمانش تاثیری ندارد. پس این که انجام عمدی مقدمه موجب صدق تعمد است این حرف صادق است حتی اگر آن مقدمه قبل از زمان تعلق وجوب باشد . فرمایش ایشان قابل دفاع و التزام نیست و فرمایش سید درست است. و مثال ایشان بر احتلام قیاس مع الفارق است چون از مفطرات نیست. در روایات تقیا بین تعمدی و غیر تعمدی تفاوت قائل شده اند. در نتیجه این فرمایش سید که باید قضای روزه را به جای بیاورد فرمایش درستی است. در اینجا این مسأله تمام میشود. مسأله ۷۲ برای جلسه بعد ان شاء الله.