موضوع: درس خارج فقه/ کتاب الصوم / مسئله 49

در مسئله 49 بودیم راجع به اغسال مستحاضه بعنوان شرط صحت صوم مرحوم سید فرمود که یشترط فی صحه الصوم علی الاحوط الاغسال النهاریه التی لصلاح دون ما لا یکون لها این فرع چهارمی که مطرح میشود ناظر به این بخش از عبارت است یعنی شرط صحت صوم مستحاضه اغسالی است که برای نماز برایش واجب است ولی ما لا یکون لها یعنی آنچه که مربوط به نماز نمیشود آن شرط صحت صومش نمیباشد پس نکته اول این است که ما در مستحاضه بر خلاف حائض و نفساء و مجنب و اینها غسل مستقلی برای روزه نداریم بنابراین اگر شخصی نماز نمیخواند در اینجا نمیتواند برای روزه اش غسل کند لذا روزه اش هم باطل است چون نماز بطور غیر مستقیم شرط صحت آن صوم میشود چون باید نماز بخواند که برای آن نماز غسل کند که در اینصورت میتواند وارد صوم شود بنابراین اگر بهر دلیلی کسی تارک صلاه باشد این نمیتواتد بگوید که حالا ما برای روزه غسل را انجام میدهیم چنین غسلی چون امر شرعی ندارد یعنی هیچ مشروعیتی ندارد مثل آن مواردی نیست که برای رفع حدث باشد غسل مستحاضه فقط برای نماز است از طرفیرلتیان صباه هم شرط صحت صوم نیست البته مشروط باینکه قصدش خواندن نماز باشد اما کسی که از اول قصد خواندن نماز را ندارد نمیتواند غسل بنیت صلاه نماید تا روزه اش صحیح باشد بنابراین نکته اول برای این فرع این شد که ما غسل مستقلی برای مستحاضه نداریم و صحت صوم مستحاضه متوقف است بر اتیان و صحت نمازش میباشد و همین طور غسلی که برای نماز انجام میدهد اما اگر کسی عامدا نماز نمیخواند قصد غسل به نیت نماز از چنین شخصی اصلا متمشی نمیگردد

2_نکته دوم : حالت استحاضه برخلاف آن احداث دیگر که مربوط به حائض و نفساء و مجنب بود اصباح عمدی در اینحالت یعنی حالت استحاضه ناقض صوم نیست در حالی که بقا عمدی بر آن احداث دیگر مانع صوم بود دلیل این حرف این است که ما غسل مستقلی برای مستحاضه جهت ورود به صومش نداریم لذا برائت جاری می کنیم از برای غسل استحاضه کلا قاعده در این نواقض صوم تعمد بر اینها است البته در مواردی داریم که سهو و نسیان ناقض صوم است که آن موارد مربوط به ادله خاصی است یعنی آن موارد دایل خاص دارد مثلا در جنابت ما دلیل خاص داریم ولی بطور کلی موضوع در بطلان صوم در همه این مبطلات صوم تعمد بر مفطرات است.

3_نکته سوم : سایر وظایف مستحاضه مثلا وضو برای هر نماز آنها دخالتی در این قضیه ندارد چون در صحیحه علی بن مهزیار ایشان در نامه شان از امام میپرسد که من غیر ان تعمل ما تعمل المستحاضه من الغسل لکل الصلاتین یعنی این وظیفه غسل را انجام نداد کاری بسایر وظایفش نداریم چون _من_ای که در روایت بکار رفته است بیانیه است از وظیفه ای که او ترک کرده است بنابراین نا میگوییم این وظیفه معیار قرار داده شده است بسایر وظایفش در مسئله صوم کاری نداریم در ادامه عبارت مرحوم سید اما لو الاستحاضه بعد الاتیان بصلاه الفجر او بعد الاتیان بالظهرین فترکت الغسل الی الغروب لم یبطل صومها چون موضوع و ملاک غسل صلاتی است لذا اگر مکلف بعد از نماز دچار حالت استحاضه شد این روزه اش درست است بخاطر اینکه از موضوع روایت ما دیگر خارج میشویم چون غسل صلاتی موضوع بود شبیه این را ما در مسئله احتلام داریم یک کسی فرض بفرمایید در روز ماه رمضان محتلم شد بعد ترک غسل کرد و بعد بهر دلیلی هم نماز ظهر و عصرش را هم نخواند و ترک غسل کرد تا غروب در اینجا این مشکلی ندارد فقط بقاء بر جنابت تا طلوع فجر موضوع بود برای جنابت بعد از طلوع فجر دیگر ما دلیلی نداریم برای غسل ولا یشترط فیه الاتیان باغسال الیله المستقبله و ان کان الاحوط اغسال شب بعد از صومی که گذشته است آیا شرط است که ما گفتیم این خلاف ظاهر است یعنی خلاف فهم عرفی است که یک امری بعدا در یک امر قبلی اثر گذارد البته نگفتیم محال است چون اینها امور اعتباری هستند و مسائل تکوینی نیستند که ما بگوییم علت و معلول تقدم و تاخرش باید رعایت شوند در مسائل شرعی تمام اینها بید شارع است میتواتد یک امر متقدمی شرط برای یک امر متاخری باشد اما خب خلاف ظاهر است دلیل روشن و واضحی میخواهد فهم عرفی این است که وقتی مثلا فرض کنید این اغسال شرط است یعنی شرط عمل بعدیشان هست نه شرط عمل قبلی ظعور و متفاهم عرفی از روایت این است لذا ایشان میفرمایند اغسال مستقبله یعنی شب بعد این شرط نیست در صحت صوم قبل البته ملاحظه احتیاط شرط بودن میباشد و کذی لا یعتبر فیه الاتیان بغسل لیله الماضیه مرحوم سید اینجا حتی غسل شب قبل را هم قبول ندارد البته اطلاق صحیحه علی بن مهزیار که فرمود من الغسل لکل الصلاتین شامل غسل عشائین هم میشود که گفتیم استبعاد جلوی اطلاق روایت را نمیگیرد بنابراین مختار ما و خیلی از آقایون این است که اغسال لیلیه را قبول دارند ولی خب سید اغسال لیلیه را قبول ندارد بنابراین ایشان میفرماید نه لیلیه ماضیه شرط است نه لیله مستقبله بمعنا انه لو ترکه الغسل الذی للعشائین لم یبطل صومها بعقیده سید ترک غسل عشائین نه مانع صوم قبلی است نه روزه بعدی کان ایشان اطلاق روایت را منصرف دانست در اغسال نهاریه فقط بخاطر مقارنتش با صوم لم یبطل صومها لاجل ذلک نعم یجب علیه الغسل حینئذ لصلاه الفجر چون غسل برای نماز صبح دیگر جزو اغسال نهاریه است و لو ترکته بطل صومها من هذه الجهه که البته این نظر خاص ایشان است که البته برخی ها هم این نظر را پذیرفته اند که البته طبق قول مختار چون قرینه و شاهد قوی ما نداریم برای رفع ید از اطلاق روایت نمیتوانیم این کلام سید را بپذیریم و کذی لا یعتبر فیها یعنی در صحت غسل مستحاضه ما عدا الغسل و ان کان الاحوط اعتبار جمیع ما یجب علیها من الاغسال و الوضوءات ولی خب _من_ ای که در روایت بکار رفته است بیانیه است و قید در روایت بیشتر باحترازیت میخورد تا تمثیلی لذا چنین احتیاطی اعتبار ندارد ما نمیتوانیم شرطیت را بنحو قطعی اینجا لازم بدانیم بنابراین سایر وظایف مستحاضه مثلا و ضوء هایی که باید انجام دهد و تغییر الخرقه و القدنه اینها دیگر هیچکدام در صحت صوم تاثیری ندارد البته در صحت نمازش تاثیر دارد ولا یجب تقدیم غسل المتوسطه والکثیره علی الفجر و ان کان هو الاحوط مثلا بگوییم استحاضه هم حدث اکبر است و ملحق نماییم ببقیه احداث کبیره یعنی همان حائض و نفساء و مجنب و اینها چون در این موارد باید تا قبل از طلوع فجر غسل انجام میشد بعنوان احتمال در حد احتیاط خوب است و ان کان هو الاحوط چون این احتمال وجود دارد ولی خب ما چون دلیلی نداریم که بقاء بر استحاضه شرط صحت باشد میگوییم حتی اگر بعد از طلوع فجر هم غسل کرد اشکالی ندارد حتی بعضی از آقایون میگویند اصلا احتیاطش از جهت دیگری برای بعد از طلوع فجر است و آن جهت بیان باشد از اینکه قبل از طلوع فجر نماز فعلیت پیدا نکرده است لذا از این جهت احتیاطی که سید بیان فرموده اند خلاف احتیاط است پس بنابراین برای مستحاضه غسل مستقلی وجود ندارد و در واقع صحت صومش منوط بهمین اغسال صلاتی هستند و سایر وظایف مستحاضه هم تاثیری در صحت صومش ندارد. این مسئله 49 میماند مسئله 50 که میگذاریم برای جلسه آینده انشاءالله.