موضوع: كتاب الصوم/الفصل الأوّل في النية /ادامه المسألة السابعة

ادامه مسئله هفتم:

إذا نذر صوم يوم بعينه لا تجزئه نية الصوم بدون تعيين أنه للنذر ولو إجمالاً كما مر، ولو نوى غيره فإن كان مع الغفلة عن النذر صح، وإن كان مع العلم والعمد ففي صحته إشكال[1] .

فروع مسئله:

۱_ وقتی که شخصی یک روز معینی را برای روزه داری نذر می‌کند در اینجا نیت مطلق صوم کفایت نمی‌کند، زیرا در این صورت وفا به نذر نکرده است، یعنی نیت نذر لازم است ولو به صورت اجمالی.

۲_ ولو نوی غیره: فإن کان مع الغفلة عن النذر صح _ حالا اگر شخص ناذر نیت یک روزه دیگری را کرد(مثل صوم قضاء و یا کفاره) در آن روزی که برای این نذر تعیین کرده بود اگر با غفلت از نذرش باشد آن روزه اش صحیح است.

۳_ وإن کان مع العلم والعمد ففی صحّته إشکال _ ولی اگر با علم به نذر یعنی میداند که روزه نذر بر عهده اش است ولی مع الوصف یک روزه دیگری را نیت می کند در اینجا آن روزه دیگر در صحتش محل اشکال است.

اما فرع اول: شخص نیت مطلق صوم را کرده است، مرحوم سید می فرمایند: نذرش اداء نشده است، چون مبنای سید این است که نذر یک عنوان قصدی است و قصد الفعل لازم دارد و از طرفی این شخص هم قصد الفعل نداشته است لیکن وقتی ما ادله نذر را بررسی می‌کنیم درواقع شارع دو چیز را در نذر از ما خواسته است: الف) وقوع فعل. که خب در اینجا فرد به تعهدش عمل کرده و نیت صوم هم گرفته است لذا صدق امتثال می کند، بنابراین عمل منذورش محقق شده است حتی اگر موضوع را در وجوب نذر وفاء به نذر بدانیم. ب) غیریت. به این معنا که نذر یک تکلیف زائدی بر عهده انسان می آورد، یعنی نمی تواند شخصی نذر صوم نماید، لیکن همان روزه های واجبی که سابقا بر عهده اش بوده است انجام دهد. یعنی نذر یک تکلیف مازاد و اضافی می آورد مگر آن که متعلق نذر به صورت مطلق باشد، یعنی مطلق لابشرط، در جلسه قبل گفتیم که متعلق نذر سه نوع میتواند باشد

۱_ حصه خاصی را نذر کرده باشد، مثل اینکه نذر کند و بگوید که اگر حاجتم برآورده شود روزه های قضایم را بگیرم.

۲_ مطلق صوم باشد، لیکن مطلقی که انصراف به روزه تطوع دارد زیرا طبیعتِ اولیه نذر تطوع است.

۳_ اطلاقی است که انصراف ندارد، یعنی به صورت لا به شرط است مثلا شخص ناذر گفته من روزه میگیرم هر روزه ای که شد.

البته اغلب نذرهایی که مردم می کنند به صورت دوم است.

فرع دوم: مطلق صوم را نیت نکرده است بلکه یک روزه دیگری را نیت کرده است، مثلاً روزه کفاره و یا قضاء را نیت کرده است، در این‌جا آیا روزه منوی اش صحیح است؟ یا خیر؟ روزه نذرش که طبق گفته سید صحیح نیست البته ما گفتیم صوم نذرش هم صحیح است لیکن در رابطه با صوم منوی اش مرحوم سید می فرمایند: اگر از نذر غفلت دارد که البته این جهل شامل نسیان هم می شود در این صورت صوم منوی اش واقع می‌شود، علتش هم این است که اولاً این ظرف معین شده که اختصاص داده نشده بود به نذر، به عبارت دیگر اختصاص آن ظرف برای صوم ندر به نحو ذاتی نیست، یعنی مثل ماه رمضان نیست که صلاحیتش برای صوم رمضان یک صلاحیت ذاتی است، در روزه نذر، ناذر این ظرف را معین ساخته، شارع که معین نکرده است، بنابراین غیر ماه رمضان صلاحیت برای هر روزه ای را دارد لذا مشکلی از نظر ظرف نداریم تنها مشکلمان روزه دیگر است که امر ندارد که البته این مشکل هم با قاعده ترتب حل می‌شود، زیرا گرچه روزه های دیگر امر ندارد لیکن نهی هم ندارد، چرا امر ندارد؟ چون در صورت امر داشتن در واقع امر به ضدین می شود زیرا در یک ظرف دو نوع روزه نمی شود گرفت، که البته جوابش همان قاعده ترتب است با این توضیح که امر به ضدین به صورت بالفعل باطل است یعنی اگر دو امر باشد یکی امر به اهم و دیگری امر به مهم در اینجا به وقت تزاحم بین الامرین امر اهم از فعلیت در صورتی که مغفول واقع شود ساقط است و امر به مهم فعلیت میابد، بنابراین شخص غافل نسبت به اهم امر بالفعل ندارد لذا در این صورت امر به صوم نذر از فعلیت ساقط می‌شود، بنابراین تزاحم حل می‌شود. زیرا اصلأ در حالت نسیان و جهل امری وجود ندارد و روزه ما صحیح است. سوال آیا صوم نذرش وفا شده است؟ طبق مبنای سید صحیح نیست، لیکن طبق مبنای مختار باید یک تفصیل داده شود.

تفصیلات فرع دوم:

۱_ اگر آن روزه هایی را که قصد کرده است طبیعتش منافات دارد با صوم نذر در اینصورت صوم منذور اداء نشده است. چون قصد إمتثال اصلا نداشته است نسبت به صوم منذور. مثلاً طبیعت روزه کفاره منافات دارد، زیرا طبیعتِ صوم نذر تطوعی است در حالی که طبیعت روزه کفاره وجوب است.

۲_ اگر تنافی نداشته باشد، مثل روزه ماه شعبان اینجا انطباق طبیعتاً حاصل شده است و می شود گفت که روزه اش را اداء کرده است.

فرع سوم برای جلسه بعد.