موضوع: احکام قطع90/قیام اماره مقام قطع طریقی و موضوعی26 /

○ نهایه الدرایه ج۳ص۶۴تعلیقه۲۵

- احکام قطع۹۰/ قیام اماره مقام قطع طریقی و موضوعی۲۶

الف. آخوند ره در حاشیه فرائد:

۱. از دلیل اعتبار اماره و استصحاب می‌توان دو تنزیل (تنزیل مودّی بر واقع و تنزیل اماره بر قطع) را استفاده نمود.

۲. دلیل اعتبار، موجب تنزیل مودّی و مستصحب بر واقع خواهد بود.

۳. میان این تنزیل و تنزیل قطع به واقع تنزیلی و تعبدی و قطع به واقع حقیقی ملازمه خواهد بود.

ب. محقق اصفهانی ره در مقام توضیح کلام آخوند ره در حاشیه:

۱. وفای خطاب واحد و انشای واحد به دو تنزیل محال است.

۲. دو تنزیل با دو انشاء در عرض هم به طوری که یکی از آن دو مدلول مطابقیِ دلیل اعتبار باشد و دیگری مدلول التزامیِ آن باشد، محال نخواهد بود.

۳. در مقام، دو تنزیل مستفاد از دو مدلول خواهد بود.

۴. دلیل اعتبار اماره با مدلول مطابقیِ خود، دلالت بر وجوب ترتیب آثار واقع به طور مطلق خواهد داشت.

۵. از جمله آثار واقع، اثری است که بر واقع در ظرف تعلق قطع به آن مترتب می‌گردد.

۶. اثر مترتب بر واقع در ظرف مزبور، شامل صورتی که قطع تمام موضوع باشد نیز خواهد بود. وجه این شمولیت آن است که در نگاه شرع متعلق قطع هر چند با وجود عنوانی‌اش - که در تمامی مراتب وجودی قطع محفوظ است - دخالت خواهد داشت. امور نفسانی که دارای اضافه و تعلّق‌اند متقوم به وجود عنوانیِ متعلق و طرف اضافه خواهند بود نه به وجودِ تحقیقیِ آن. (ر.ک: نهایه‌الدرایه ج۲ص۲۵۷، ۲۵۸، ۳۰۹ و ۳۱۲).

۷. مقتضای اطلاق و سعه‌ی تنزیل مزبور - در نگاه عقل عملی - آن است که افزون بر تنزیل در ناحیه‌ی واقع، باید تتزیلی دیگر در ناحیه‌ی قطع صورت گیرد چرا که در صورتی که قطع دخیل در موضوع است؛ بر خودِ واقع اثری مترتب نمی‌گردد تا آنکه تنزیل مودّی منزله واقع لغو نباشد و معقول باشد.

۸. مقتصای عقلی تنزیل مزبور آن نیست که آنچه که منزّل بر جزء دیگر موضوع (یعنی قطع) می‌شود، قطع به واقع جعلی باشد چرا که جعل شئیی دیگر به جای آن امکان دارد.

۹. در نگاه عرف، بعید نیست که آنچه منزّل بر جزء دیگر موضوع می‌شود، قطع به واقع جعلی باشد.

۱۰. بنابر‌این، صون کلام از لغو بودن (مقتضای عقل عملی و مدلول اقتضائی کلام) با انضمام ملازمه عرفی، دلالت بر تنزیلی دیگر در عرض تنزیل نخست خواهد داشت به طوری که هر یک از این دو تنزیل نسبت به جزئی از موضوعِ حکم خواهد بود.

و الحمدُ لله ربّ العالمین