موضوع: احکام قطع39/تجری11 /استحقاق عقاب بر فعل یا بر عزم8

○ نهایه الدرایه ج۳ص۳۴س۲۰

- احکام قطع۳۹/ تجرّی۱۱/ استحقاقِ عقاب بر فعل یا بر عزم؟ ۸

الف. محقق حائری یزدی ره:

کسی که خمر بنوشد اما نه از آن جهت که خمر است بلکه از آن جهت که مایعی خنک است، مستحق عقاب بر شرب خمر است هر چند نوشیدن خمر مورد اراده اصلی قرار نگرفته است. وجه اختیاری بودنِ شرب خمر آن است که این شرب مورد التفات و قدرت بوده است.

ب. محقق اصفهانی ره:

مقدمه اول- در صورت مفروض، شخص فاعل، شوق به تبرید با مایع را دارد.

مقدمه دوم- شرب خمر، مقدمه تبرید است.

مقدمه سوم- تبرید، فعلی تولیدی است که از شرب خمر متولّد می‌شود.

مقدمه چهارم- فعل تولیدی مورد اشتیاق بالاصاله است و مقدمه و سببِ آن؛ مورد اشتیاق بالتبع خواهد بود.

مقدمه پنجم- از شوق به ذوالمقدمه، شوق به مقدمه مترشح می‌شود.

مقدمه ششم- پس شرب خمر، مراد است اما به تَبعِ اراده تبرید.

مقدمه هفتم- داعی و علّت غائی در انجام فعلی مقدمی، توصّل به ذوالمقدمه است چه اینکه داعی در انجامِ ذوالمقدمه غرضی نفسی است.

مقدمه هشتم- موضوعِ حرمت در مقام، خصوص فعلی اختیاری و ارادی است و در اختیاری بودنِ آن، تفاوت اغراض داعی نقشی نخواهد داشت.

مقدمه نهم- چنین نیست که در مقام، نوشیدنِ مایع خنک متعلق اراده باشد و صرفِ التفات به خمر بودنِ آن مایع و قدرت بر ترکِ آن، مصحّحِ اختیاری بودنِ شرب خمر باشد.

مقدمه دهم- چنین نیست که در مقام، اراده به طور حقیقی به جامع تعلق گرفته باشد و به طور مجازی و بالعرض به خصوصیت منسوب گردد.

مقدمه یازدهم- اراده عرضی، مصحّحِ تکلیف نیست چرا که آن اراده، اراده‌ای مستقل در عرضِ اراده‌ی جامع نیست.

مقدمه دوازدهم- اراده‌ حقیقی - که به جامع تعلق گرفته است و بالعرض و المجاز به خصوصیت منسوب است - نظیر عرض ذاتی و غریب است بلکه همان عرض ذاتی و غریب است.