موضوع: احکام قطع24/مراتب حکم در نگاه آخوند ره6 /

○ نهایه الدرایه ج۳ص۲۵س۱۸

- احکام قطع۲۴/ مراتب حکم در نگاه آخوند ره۶

۱. مرتبه سوم از مراتب چهارگانه حکم در منظر مرحوم آخوند ره عبارت از " فعلیّت " است.

۲. در این مرحله، حکم به درجه " حقیقت حکم بودن " خواهد رسید. در این مرتبه، حکم؛ حکمی حقیقی خواهد بود.

۳. حکم حقیقی عبارت از " بعث و زجر به طور جدّی و بالحمل الشائع " است.

۴. صرفِ خطاب - بدون ایجاب و تحریم - انشاء محض خواهد بود.

۵. انشاء محض ، نحوه‌ای از استعمال لفظ در معنا است.

۶. میان وجودِ انشائی از حکم و وجود حقیقی از آن، مباینتی از قبیل تباین بالحمل الاولی و بالحمل الشائع از شیئی خواهد بود.

۷. هیچ گاه وجودی فرد و یا مصداقِ طبیعتی از طبایع نخواهد بود مگر آنکه آن طبیعت بر آن وجود به نحو حمل شائع حمل گردد.

بنابراین، وقتی وجودِ حکم، فردی از حکم خواهد بود که حکم (بعث و زجر) به طور حمل شائع بر آن حمل شود.

۸. مرتبه فعلیت عبارت است از " انشاء به داعی جعل داعی ".

۹. وقتی حکم به مرتبه فعلیت رسید، امرِ آن از ناحیه مولا تمام خواهد شد و باقی خواهد ماند حکم و مقتضایِ عقلیِ آن (استحقاق عقاب بر مخالفت و عدمِ آن).

۱۰. اگر حکم به مرتبه فعلیت بالغ نگردد، تنجز و استحقاقِ عقاب بر مخالفت با آن معقول نخواهد بود هر چند آن حکم مقطوع باشد.

عدم معقولیت استحقاقِ عقاب بر مخالفت با آن حکم، به جهت قصور در قطع و آثارِ عقلیِ آن نیست بلکه به جهت قصور در مقطوع است چرا که با فرض عدم فعلیت، انشاء به داعی جعل داعی تحقق نخواهد داشت تا آنکه قطع به آن؛ مصحّحِ استحقاقِ عقاب بر مخالفت باشد.