تنبیهات، تنبیه چهارم: استصحاب امور تدریجی/أصالة الاستصحاب /الأصول العملية

موضوع: الأصول العملية/أصالة الاستصحاب /تنبیهات، تنبیه چهارم: استصحاب امور تدریجی

بحث درباره استصحاب زمانی بود. مرحوم شهید صدر رحمه الله فرمودند در افعال مقید به زمان اگر زمان قید برای فعل باشد استصحاب جاری نمی شود مگر اینکه مقید حالت سابقه داشته باشد و اگر زمان جزء باشد استصحاب در زمان جاری می شود.

صاحب کفایه و میرزای نائینی رحمهما الله به نوعی میخواسته اند موارد قید و جزء بودن را بیان کنند. صاحب کفایه فرموده اگر زمان قید برای وجوب باشد جزء است و استصحاب درست است و اگر زمان قید برای واجب باشد قید خواهد بود و استصحاب جاری نمی شود مانند صلات نهاری که نهار قید برای صلات است و نهار تعبدی و استصحابی قید نیست لذا استصحاب در آن جاری نمی شود و فایده ای ندارد.

شهید صدر این را قبول ندارند. مثلا در نماز ظهر و عصر اگر در وقت انجام ندهید می گویید نماز را قضا کنیم دلیلش این است که دو مطلوب بوده اولا نماز و ثانیا در زمان واقع شدن آن در این موارد دلیل بر تعدد مطلوب داریم. اما اگر تعدد مطلوب نباشد استصحاب فایده ای ندارد لذا قید وجوب یا واجب بودن مهم نیست بلکه جزء بودن برای موضوع یا قید بودن مهم است.

کلام مرحوم نائینی هم مشابه فرمایش صاحب کفایه است.

در اینجا بحث استصحاب زمان و زمانیات را به پایان می رسانیم. نتیجه اینکه در زمان استصحاب جاری می شود و در افعال مقید به زمان اگر از باب تقیید باشد استصحاب جاری نمی شود و اگر از باب ترکیب باشد استصحاب جاری می شود.

تنبیه دیگر درباره استصحاب تعلیقی است. برخی از افعال تنجیزی است یعنی هم اکنون فعلیت دارد و برخی تعلیقی است یعنی الان محقق نشده است مثلا می گوید اگر الان روز باشد نماز من در روز واقع شده است. توضیح مطلب سیاتی.