تنبیهات، تنبیه چهارم: استصحاب امور تدریجی، کلام شهید صدر رحمه الله در مرحله اثبات/أصالة الاستصحاب /الأصول العملية

موضوع: الأصول العملية/أصالة الاستصحاب /تنبیهات، تنبیه چهارم: استصحاب امور تدریجی، کلام شهید صدر رحمه الله در مرحله اثبات

بحث در این بود که در زمان و زمانیات استصحاب جاری می شود یا نه؟

گاهی زمان است و گاهی زمانیات است و گاهی افعال ثابتی هستند که در زمان واقع می شوند مانند روزه که خودداری از مفطرات است که فعل ثابتی است ولی مقید به زمان است و باید در ماه مبارک رمضان انجام بشود.

در این مساله فرمایشات مرحوم شهید صدر رحمه الله را نقل می کردیم. فرمودند اگر موضوع مرکب از فعل و زمان است استصحاب جاری می شود ولی اگر زمان قید برای موضوع است نه جزء آن در اینجا استصحاب جاری نمی شود مگر اینکه خود فعل مقید حالت سابقه داشته باشد. توضیح مطلب اینکه گاهی تعدد مطلوب است مثلا در روزه که فرموده در ماه رمضان روزه بگیر دو مطلوب وجود دارد اول روزه و دوم اینکه در ماه رمضان باشد یا در نمازهای یومیه هم که زمان مشخصی برایشان بیان شده است و بعد از زمان مشخص شده نماز را باید قضاءً انجام بدهد. برخی گفته اند وجوب قضاء به امر جدید است اما برخی گفته اند وجوب قضاء به امر جدید نیست بلک همان امری که برای اداء بود برای قضاء هم وجوب را اثبات می کند در این صورت و با این مبنا دو مطلوب وجود دارد یکی نماز و یکی وقوع نماز در زمان مشخص. اگر اینطور بود موضوع دو جزء دارد یکی فعل و یکی زمان. حالا اگر شک در زمان کرد مثل اینکه شک کند الان هنوز روز است که نماز را اداءً بخواند استصحاب می کند روز بودن را و نماز می خواند اینجا نماز در روز که موضوع است مرکب است یک جزئش که روز باشد با استصحاب اثبات می شود و یک جزئش که نماز باشد بالوجدان ثابت می شود.

تا اینجا را قبلا گفته بودیم.

یک مطلب دیگر این است که از کجا متوجه بشویم زمان جزء موضوع است تا استصحاب در زمان جاری بشود یا قید موضوع است تا استصحاب زمان جاری نشود؟

ایشان فرموده اند اگر ما باشیم و ظاهر ادله دومی است یعنی در جمله اقم الصلاة از دلوک شمس تا غسق اللیل مثلا زمان قید است نه جزء. پس ظاهر ادله در مقام اثبات این است که موضوع فعل مقید است نه اینکه زمان و فعل در موضوع دو چیز باشند.