< فهرست دروس

درس تفسیر استاد الهي زاده

91/03/09

بسم الله الرحمن الرحیم

 موضوع: تفسیر آیات 86و85 مائده
 «فَأَثابَهُمُ اللَّهُ بِما قالُوا جَنَّاتٍ تَجْري مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ خالِدينَ فيها وَ ذلِكَ جَزاءُ الْمُحْسِنينَ *وَ الَّذينَ كَفَرُوا وَ كَذَّبُوا بِآياتِنا أُولئِكَ أَصْحابُ الْجَحيم» مائده/85و86
 تناسب آیات
 آیۀ 85 با فاء تفریع بر آیۀ 84 متفرع شده و همین نکته دلیل بر پیوست این دو آیه است. به خاطر این که آنها بر این باور بودند که باید به اصول سه گانۀ دین ملتزم باشند خداوند به آنها جنات عنایت می کند. توحید از «وَ ما لَنا لا نُؤْمِنُ بِاللَّه». نبوت از «وَ ما جاءَنا مِنَ الْحَقِّ»؛ معاد از «وَ نَطْمَعُ أَنْ يُدْخِلَنا رَبُّنا مَعَ الْقَوْمِ الصَّالِحين» به دست می آید.
 پاداش مسیحیان مؤمن
 فَأَثابَهُمُ اللَّهُ بِما قالُوا..: کلمات ثواب، اجر و جزاء به یک معنا نیستند و متکلم حکیم از هرماده و هیأتی نکته ای خاص مد نظر داشته است. تفسیر قرآن نیز مبتنی بر لفظ و متن است. ثواب به معنای رَجَعَ و بازگشت است، مثابةً لناس از ویژگی های خانۀ خداست. ثواب یعنی رجوع عمل به عامل. اثر عمل را به خود شما بر می گردانیم. ثواب تأثیر عمل بر عامل است. مشار الیه ذلک در «وَ ذلِكَ جَزاءُ الْمُحْسِنينَ» برایندی از جملۀ «جَنَّاتٍ تَجْري مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ خالِدينَ فيها» می باشد. جزاء پاداشی است که خدا عنایت می کند.
 معانی احسان
  الْمُحْسِنينَ: احسان دو معنا دارد:
  1. نیکو انجام دادن عمل(درستکاری)
  2. نیکی کردن به دیگران.
 در اینجا آیا فقط کار خودشان درست است یا احسان به دیگران هم هست؟ با توجه به آیه، هر دو معنای احسان در محسنین وجود دارد. خودشان محسن اند زیرا می گویند رَبَّنا آمَنَّا، و این که دیگران را هم دعوت به ایمان می کنند، «وَ ما لَنا لا نُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ ما جاءَنا مِنَ الْحَق»، نیکی به دیگران است.
 کیفر تکذیب کنندگان وحی و رسالت
 وَ الَّذينَ كَفَرُوا وَ كَذَّبُوا بِآياتِنا أُولئِكَ أَصْحابُ الْجَحيم: کافر کسی است که حق بر او روشن شده و آن را می پوشاند و با این که حق را فهمیده آن را انکار می کند. متعلق کفروا : کفر به خدا، وحی و رسالت و معاد است. از میان این چهار تا اصل متعلق آمنوا و کفروا در قرآن ایمان و کفر به وحی و رسالت است. این که هست بقیه را هم شامل می شود.
 وَ كَذَّبُوا: کفر با تکذیب فرق می کند. تکذیب فراتراز کفر است. با این که حق را فهمیده کفر می ورزد و پرچم مخالفت را هم بلند می کند. كَذَّبُوا یعنی دروغگو می پندارند. رسولان را تکذیب می کنند با توجه به کاربردهای واژۀ تکذیب در قرآن، مراد تکذیب رسولان الهی است، نظیر «وَ لَقَدْ كُذِّبَتْ رُسُلٌ مِنْ قَبْلِك» انعام/34؛ «كَذَّبَتْ قَوْمُ نُوحٍ الْمُرْسَلينَ» شعراء/105و...
 وَ كَذَّبُوا بِآياتِنا: قرآن و رسول گرامی اسلام از آیات بینه و معجزات الهی هستند. آیات در اینجا آیات متناسب با وحی و رسالت است نه آیات تکوینی و طبیعی. منافقان در ظاهر تصدیق می کنند اما تکذیب فعلی دارند، اما کفار تصدیق قولی هم ندارند. «آیه» به معنای نشانه است و در قرآن کلمۀ آیه به صورت مفرد بر شمارگان قرآن اطلاق نشده بلکه به حکم یا حکمت گفته شده است.
  أُولئِكَ أَصْحابُ الْجَحيم: اگر اولئک بعد از ذکر چند ویژگی در مبتدا قرار بگیرد همه را با هم لحاظ می کنیم. اولئک یعنی آنهایی که کفر ورزیدند و تکذیب کردند. ضمایر فقط به ذوات اشاره دارد اما اسم اشاره به ذوات همراه با ویژگیهای خاص اشاره می کند.
 أَصْحابُ الْجَحيم: اصحاب به معنای مصاحب است. این کلمه با توجه به سیاق بایستی معنا شود. مثلا در قرآن اصحاب النار بر ملائکه ای که مقرب پروردگار هستند هم اطلاق شده «وَ ما جَعَلْنا أَصْحابَ النَّارِ إِلاَّ مَلائِكَةً» مدثر/31 و در جای دیگر مراد از اصحاب النار کفار هستند. مصاحبت از سیاق فهمیده می شود که کیفری است نه مأموریتی. «جحیم» با جهنم فرق می کند. جهنم به عمیق بودن آن اشاره دارد اما «جحیم» به آتش بسیار شدید و برافروخته گفته می شود.
 

BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo