موضوع: رابطه قاعده طهارت و قاعده طهارت در آب /کتاب الطهاره /المختصر النافع

خلاصه مباحث گذشته:

بحث در قاعده طهارت بود. عمده مباحث در این قاعده در مورد روایت عمار ساباطی بود.

شهید صدر می فرماید قاعده طهارت آب اخص از این قاعده است چرا که قاعده طهارت شامل هر چیزی می شد ولی این قاعده اختصاص به آب دارد.

1- بررسی سندی روایت طهارت در آب

در مورد مستند قاعده طهارت در آب قبلا بحث کردیم. در روایت آمده «الْمَاءُ كُلُّهُ طَاهِرٌ حَتَّى تَعْلَمَ أَنَّهُ قَذِرٌ»[1] این روایت در کتب متعدد روایی آمده است البته از نظر سند و متن، مقداری متفاوت است. شیخ صدوق این روایت را مرسله نقل کرده است «وَ قَالَ الصَّادِقُ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ ع كُلُّ مَاءٍ طَاهِرٌ إِلَّا مَا عَلِمْتَ أَنَّهُ قَذِرٌ».[2]

روایت مرسله صدوق در فروع کافی با سند آمده است ولی سند آن مبتلی به مشکل است «وَ رَوَاهُ الْكُلَيْنِيُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ يَحْيَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَيْنِ مِثْلَهُ وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ يَحْيَى عَنِ الْحَسَنِ بْنِ الْحُسَيْنِ اللُّؤْلُؤِيِّ عَنْ أَبِي دَاوُدَ الْمُنْشِدِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ يُونُسَ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِيسَى مِثْلَهُ وَ رَوَاهُ الْكُلَيْنِيُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ يَحْيَى وَ غَيْرِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ الْحُسَيْنِ اللُّؤْلُؤِيِّ بِإِسْنَادٍ لَهُ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع وَ ذَكَرَ الْحَدِيثَ»[3]

جعفر بن محمد، مجهول است. اگر این مبنا را نپذیریم که احادیث کافی نیاز به بررسی سندی ندارد و مقبول است، روایت مجهول است.

شیخ طوسی حدیث را در کتاب تهذیب نقل کرده است و سندی را که ذکر کرده، جعفر بن محمد ندارد بلکه طریق دیگری دارد «وَ بِهَذَا الْإِسْنَادِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ يَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ يَحْيَى وَ غَيْرِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ الْحُسَيْنِ اللُّؤْلُؤِيِّ بِإِسْنَادِهِ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع الْمَاءُ كُلُّهُ طَاهِرٌ حَتَّى يُعْلَمَ أَنَّهُ قَذِرٌ»[4]

علامه مجلسی می فرماید این روایت دو سند صحیح دارد «الحديث الثاني: مرسل بسنده الأول، صحيح بسنديه الأخيرين»[5]

2- بررسی دلالی روایت طهارت در آب

مراد از علم در عبارت «الماء کله طاهر حتی یعلم» چیست؟ اگر علم را به معنای قطع بگیریم شامل ظنون معتبره نمی شود. مثلا دو شاهد عادل بگویند این آب نجس است، کلام اینها علم آور نیست هرچند ظن معتبر شرعی است. این قول را علامه از شهید نقل می کند « قوله عليه السلام: حتى يعلم قال في الذكرى: المراد بالعلم هنا ليس الظن بل اليقين»

قول دیگر این است که چیزی را که شارع علم اعتبار کرده هرچند ظن باشد، مراد است.