موضوع: تنجس مایعات مضاف /کتاب الطهاره /المختصر النافع

خلاصه مباحث گذشته:

بحث ما در رابطه با تنجس آب مضاف بود. روایاتی در مسأله بیان شد. بحث در این بود که اگر آب مضاف خیلی کثیر باشد، آیا ادله دلالت بر تنجس آن می کند یا نه؟ تفصیلی در مسأله بین اقسام مایعات بیان شد که در مورد خود آب تنجس را می پذیریم در مورد غیر آب شک داریم که اگر خیلی کثیر باشد با برخورد با نجاست نجس می شود یا نه، در این صورت اصاله الطهاره جاری می شود.

محقق سبزواری فرمود اشکال این است که مورد روایات روغن و مایعات غیر از آب است. محقق سبزواری جواب داد اولا بحث روایت زراره در مورد موش است و از طرف دیگر نهی از اکل شده ولی نجاست استفاده نمی شود.

1- کلام محقق سبزواری در تنجس مایعات مضافه

بالفرض بگوییم به خاطر نجاست گفته اند نخور، می گوییم «و ثانيا: نقول بالنجاسة في خصوص الفأرة الواقعة في السمن و الزيت الذائبين للتعبد بالنص دون سائر النجاسات التي لا نص فيها مع الشك في السراية، كما نقول بالتعفير في الولوغ دون سائر النجاسات للنص»[1]

قائل به نجاست روغن مایعی که موش در آن افتاده می شویم ولی اختصاص به موش دارد. همین احتمال اگر بیاید، شک داریم و رجوع به اصاله الطهاره می کنیم. دلیل اینکه اختصاص به موش میدهیم به خاطر تعبد به روایت است ولی روایت مابقی نجاسات را نمی رساند و شک در سرایت داریم. ممکن است کسی بگوید چطور می گویید موش خصوصیت دارد؟ می گوییم همانگونه که در مورد سگ می‌گوییم که اگر ظرفی را لیسید، قائل به گِل مالی می شویم ولی این حکم را به دیگر نجاسات نمی دهیم.

در ادامه می فرماید «إن قلت: ظاهر الإجماعات هو السراية. (قلت): المتيقن منها هو الماء المضاف، و ما كانت فيه رطوبة مائية. و أما كل مائع مطلقا فشمولها له مشكل، بل ممنوع»

اگر کسی اشکال کند که اجماعات فرقی بین آب و روغن نگذاشته اند و همانطور که در مورد آب سرایت دارد در مورد دیگر مایعات هم سرایت دارد؟ در جواب می گوییم اجماع دلیل لبی است و قدر متیقن آن آب مضاف است.

اشکال دیگر اینکه «و ما يقال: بناء على هذا لا وجه لنجاسة موضع الملاقاة أيضا. (مردود) فإنّ مقتضى الإطلاقات و العمومات النجاسة، و إنما الشك في السراية إلى غيره فتدفع بالأصل» اگر شما می گویید در مورد روغن یقین به سرایت نداریم و نجس تأثیری روی این مایع نمی گذارد چه فرقی بین موضعی است که نجس روی آن ریخته یا موضع دیگر؟

در جواب می گوییم این اشکال وارد نیست بخاطر اینکه مقتضای عمومات و اطلاقات، نجاست موضع مورد ملاقات است و شک ما در سرایت به مواضع غیر ملاقات است که به اصل طهارت مراجعه می کنیم.

پس در مورد همه مایعات غیر از آب مضاف می گوییم اگر قلیل باشد نجس می شود ولی اگر خیلی کثرتش زیاد باشد، دلیلی بر تنجس نداریم.

در مقام می توان گفت شارع حکم حرجی جعل می کند. اگر بگوییم لوله نفت نجس می شود، حرج بوجود می آید. پس یک راه این است که به وسیله ادله نفی حرج حکم به نجاست نکنیم. راه دیگر این است که بگوییم شبهه موضوعیه است شک داریم طرفی که نجاست برخورد کرده، نجس شده یا نه؟ حکم به عدم نجاست می کنیم.

الکل های طبی از چغندر گرفته می شود اول شراب می شود بعد تقطیر می کنند، تبدیل به الکل می شود. اگر بگویید شراب نجس است، فرار کردن از حکم الکل مشکل می شود با اینکه فقها حکم به طهارت کرده اند.