موضوع: تنجّس آب مضاف /کتاب المیاه /المختصر النافع

خلاصه مباحث گذشته:

بحث ما در آب مضاف بود. آب مضاف با ملاقات با نجس، نجس می شود حتی اگر کثیر باشد.

1- تنجّس آب مضاف

در مختصر آمده «و ينجس بالملاقاة و إن كثر»[1] تعبیر «و ان کثر» با تعبیر «و ان کان کثیرا» تفاوت دارد. کثیر بیشتر از کر است ولی اگر گفتیم «ان کثر» اصطلاح ما -یعنی کر اصطلاحی- نیست هر چند با مقدار کر هم سازگاری دارد ولی احتمال این نیز می رود که به میزان کر نرسد. مثلا اگر 20 لیتر آب هویج باشد ممکن است گفته شود زیاد است ولی کثیر به معنای کر نیست. می خواهیم بگوییم آب مضاف حتی اگر چند کر هم باشد با برخورد با نجس، نجس می شود. این مسأله که آب مضاف حتی اگر کر باشد با برخورد با نجس، نجس می شود، اجماعی است لکن یک بحث جدی وجود دارد و آن بحث این است که امروز مواردی از کر داریم مثل مخزنهای خیلی بزرگ نفتی یا خط های انتقال لوله که در زمان معصوم نبوده است حال آیا اجماعی که فقها گفته اند شامل چنین مواردی هم می شود؟ معقد اجماع این است که آب مضاف نجس می شود ولی آیا مضافی که متعارف در عصر معصوم نبوده را شامل می شود یا نه؟

به نظر بعید است که اجماع در چنین مواردی که کثرت بیش از حد است، جاری باشد. بحث دیگر اینکه این اجماع، اجماع منقول است و اجماع منقول حجت نیست. اگر اجماع مدرکی باشد، باید مدرک را بررسی کنیم. مجموعه روایاتی که از آن استفاده شده آب مضاف با ملاقات نجس می شود، کم نیست و چندین روایت وجود دارد که از آن استفاده می شود که آب مضاف با برخورد با ملاقات نجس می‌شود. در عروه می گوید اگر هزار کر هم باشد، با برخورد با نجس، نجس می شود «مسألة الماء المضاف مع عدم ملاقاة النجاسة طاهر‌ لكنه غير مطهر من الحدث و لا من الخبث و لو في حال الاضطرار و إن لاقى نجسا تنجس و إن كان كثيرا بل و إن كان مقدار ألف كر فإنه ينجس بمجرد ملاقاة النجاسة و لو بمقدار رأس إبرة في أحد أطرافه فينجس‌»[2] . مرحوم حکیم در مستمسک بحثی را مطرح کرده که قاعده ای داریم که عرفی است که مورد امضای شارع هم هست و آن قاعده «قاعده سرایت» یا «قاعده انتقال نجاست» است. ایشان می فرماید آب مضاف اگر بخواند نجس شود، باید سرایت نجاست صدق کند.