موضوع: مقدار آب کر /کتاب الطهاره /المختصر النافع

خلاصه مباحث گذشته:

بحث ما در بررسی روایات دال بر مقدار کر از نظر حجم بود.

1- بررسی مقدار آب کر از نظر حجم در روایات

در روایت آمده بود «مَا أَخْبَرَنِي بِهِ الشَّيْخُ أَيَّدَهُ اللَّهُ تَعَالَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ أَبِيهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ يَحْيَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ يَحْيَى عَنْ أَيُّوبَ بْنِ نُوحٍ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ جَابِرٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع الْمَاءُ الَّذِي لَا يُنَجِّسُهُ شَيْ‌ءٌ قَالَ ذِرَاعَانِ عُمْقُهُ فِي ذِرَاعٍ وَ شِبْرٍ سَعَتُهُ»[1] در مورد احمد بن محمد بن یحیی و ابن ولید آمده «احمد بن محمّد بن يحيى من المشايخ فلا يحتاج الى توثيقه كأحمد بن محمّد بن الحسن الوليد»[2]

طریق شیخ طوسی به احمد بن محمد یحیی صحیح است. محمد بن یحیی هرچند توثیق ندارد لکن از مشایخ اجازه است و با توجه به تعریفاتی که از او شده نمی توان قائل به تضعیف او شد. اشکالی که به او وارد است این است که از ضعفاء نقل می کند و بعضی از رواتی که محمد بن یحیی از او نقل روایت می کنند را استثناء می کنند و می گویند این روایت که از فلانی نقل کرده صحیح نیست لکن این طریق جزء مستثنیات نیست و این روایت صحیح است.

دلالت روایت

از امام صادق علیه السلام در مورد آب کر سوال می کنند. حضرت می فرمایند اگر دو ذراع عمق داشته باشد و یک ذراع و یک وجب سعه داشته باشد، کر است. حال مراد از سعه چیست؟ شیخ حر عاملی می فرماید «أَقُولُ: الْمُرَادُ بِالسَّعَةِ كُلُّ وَاحِدٍ مِنَ الطُّولِ وَ الْعَرْضِ فَفِيهِ اعْتِبَارُ أَرْبَعَةِ أَشْبَارٍ فِي الْعُمْقِ وَ ثَلَاثَةٍ فِي الطُّولِ وَ ثَلَاثَةٍ فِي الْعَرْضِ لِمَا يَأْتِي فِي أَحَادِيثِ الْمَوَاقِيتِ مِنْ أَنَّ الْمُرَادَ بِالذِّرَاعِ الْقَدَمَانِ»[3] هر ذراعی دو وجب است. وقتی می گوید عمقش دو ذراع باشد یعنی چهار وجب. طول آن سه وجب و عرض آن نیز سه وجب بوده است. به این خاطر که در احادیث مواقیت آمده که اندازه آن دو قدم یا دو وجب است.

علامه مجلسی در ملاذ الاخیار می فرماید «و ظاهره أن المراد بالسعة العرض و الطول معا، و لعله إنما عبر بذلك لأن الطول يطلق غالبا على ما كان زائدا على العرض، فمع التساوي لا طول و لا عرض عرفا، و يصير حاصل الضرب حينئذ ستة و ثلاثين شبرا، إذ الذراع قريب من شيرين»[4]

احتمال دارد که بگوییم ظرف دایره ای بوده است و قطر آن سه وجب بوده است که هر وجب اگر 22سانتی متر باشد می شود 66 سانتی متر؛ تقسیم بر دو که شود شعاع به دست می آید یعنی 33سانتی متر. مجذور شعاع اگر ضرب در پی (14/3) شود، عددی که بدست می‌آید 300 لیتر می‌شود. این عدد از عدد مشهور که 380 لیتر است خیلی کمتر است.