موضوع: مقدار کر /کتاب المیاه /المختصر النافع

خلاصه مباحث گذشته:

بحث در روایات دال بر مقدار آب کر بود. گفتیم مشهور فقهای امامیه و شیخ مفید و شیخ طوسی، مراد از رطل را رطل عراقی می دانند. صاحب ریاض دلایلی را بیان کرده بود که از آنها استفاده می شد رطل وارد شده در روایات، رطل عراقی است. ایشان بعد از بیان استدلالات، تعدادی مؤید مطرح می کند.

1- کلام صاحب ریاض در مراد از رطل در روایات

ایشان می فرماید «و يؤيده تقديره في الأغلب بذلك، بل ربما يستفاد من بعض الأخبار شيوع ذلك»[1] از معصومین که سوال می کرده اند مراد از رطل چیست؟ ایشان جواب می داده اند که مراد رطل عراقی است. حال جایی که تردید داریم مراد رطل عراقی است یا غیر آن، حمل بر اعم اغلب می کنیم. اگر همیشه معصومین، رطل را عراقی می گفته اند می توانست قاعده باشد ولی اغلب که اینطور است که رطل عراقی مدنظر بوده؛ این یعنی مواردی هست که رطل غیر عراقی بوده است.

قاعده «الشی یحمل علی الاعم الاغلب» می گوید وقتی چیزی را تردید دارید مراد متکلم چیست حمل بر اعم اغلب می کنند. این قاعده، نمی تواند قطع بیاورد برای همین به صورت مؤید مطرح شده است. ممکن است گفته شود اگر کلمه ای در معنایی غالبا به کار می‌رود، حال برای معنایی غیر از معنای اغلب اگر بخواهد به کار رود نیاز به قرینه معینه دارد.

بهترین قرینه این است که بگوییم حضرت برای فهم مخاطب صحبت می کند. مخاطب حضرت در روایت مرسله ابن ابی عمیر اهل عراق بوده است «فَمَا أَخْبَرَنِي بِهِ الشَّيْخُ أَيَّدَهُ اللَّهُ تَعَالَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ أَبِيهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ يَحْيَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ يَحْيَى عَنْ يَعْقُوبَ بْنِ يَزِيدَ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: الْكُرُّ مِنَ الْمَاءِ الَّذِي لَا يُنَجِّسُهُ شَيْ‌ءٌ أَلْفٌ وَ مِائَتَا رِطْلٍ»[2] و در نتیجه حضرت مقدار را به عراقی بیان کرده اند. مضافا بر اینکه مقدار 1200 رطل در روایت مرسله ابن ابی عمیر اگر رطل عراقی باشد مساوی با 600 رطل مکی می شود که محمد بن مسلم گفته است «عَنْهُ عَنِ الْعَبَّاسِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْمُغِيرَةِ عَنْ أَبِي أَيُّوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ:.......الْكُرُّ سِتُّمِائَةِ رِطْلٍ»[3]

بعضی گفته اند مراد رطل مدنی است. عمده دلیل ایشان احتیاط است.