موضوع: مقدار آب کر /کتاب الطهاره /مختصر النافع

خلاصه مباحث گذشته:

گفتیم در مورد مقدار کر، در روایات دو معیار بیان کرده اند بعضی از روایات مقدار کر را با وزن مشخص کرده اند و بعضی از روایات با حجم.

1- روایات مشخص کننده میزان آب کر

گفتیم دو روایت وجود دارد که مقدار کر را با وزن بیان کرده اند و دو بحث باید در مورد آنها صورت گیرد یکی بحث سندی و دیگری بحث دلالی. در روایت آمده بود «فَمَا أَخْبَرَنِي بِهِ الشَّيْخُ أَيَّدَهُ اللَّهُ تَعَالَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ أَبِيهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ يَحْيَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ يَحْيَى عَنْ يَعْقُوبَ بْنِ يَزِيدَ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: الْكُرُّ مِنَ الْمَاءِ الَّذِي لَا يُنَجِّسُهُ شَيْ‌ءٌ أَلْفٌ وَ مِائَتَا رِطْلٍ»[1] این روایت را ابن ابی عمیر از بعضی از اصحاب نقل کرده و معلوم نیست مراد از بعض اصحاب کیست در نتیجه روایت مرسل است. مشهور است[2] که اگر ابن ابی عمیر روایتی را مرسل نقل می کند، راوی اش ثقه است و فقها روایات او را تلقی به قبول کرده اند و واسطه بین او تا امام معصوم را می پذیریم به شرطی که روات تا ابن ابی عمیر مشکلی نداشته باشند و توثیق شده باشند. صاحب ریاض می فرماید «و في تقدير الكرّ وزنا روايات أشهرها المنقول عليه الإجماع‌ المستفيض- المرسل كالصحيح على الصحيح: «الكرّ من الماء الذي لا ينجّسه شي‌ء ألف و مائتا رطل»»[3]

باید دید طرق شیخ طوسی به ابن عمیر صحیح است که بعد از آن بگوییم مرسلات او حجت است.

2- طرق شیخ طوسی به ابن ابی عمیر

در کتاب جامع الرواة محقق اردبیلی آمده که من کتابی جداگانه تألیف کرده ام و طرق شیخ طوسی را مفصل از علامه حلی بیان کرده ام. ایشان می فرماید «فيقول الفقير الضعيف مؤلف هذا التأليف انى لما نظرت الى اقوال علماء الرجال رضوان اللّه عليهم في هذه الفائدة رأيت انهم لم يذكروا طرق الشيخ قدس سره جميعا بل ذكروا منها قليلا في غاية الفلة و ما ذكروه لم يكن مفيدا فى اداء المطلوب من هذه الفائدة اردت ان اذكر جميع طرقه رحمه اللّه تعالى بحيث لا يشذ منها شىء حتى يكون وافيا في اداء المطلوب الى ان انتهت هذه الارادة الى تاليف رسالة على حدة فالفتها و جعلتها موسومة بتصحيح الاسانيد و انا اذكر تحت هذه الفائدة مجملها و منتخبها و اذكر ديباجتها بعينها و هى هذه»[4] ایشان می فرماید فقها طرق شیخ طوسی را به طور کامل بیان نکرده اند ولی من آن را بیان کرده ام و کتابی تحت عنوان «تصحیح الاسانید» نوشته ام و در کتاب جامع الرواه به صورت خلاصه مطرح کرده ام. ایشان می فرماید «و الى محمد بن ابى عمير ثلث طرق حسنات في المشيخة و [ست] و الى نوادره طريقان احدهما فيه ابوالمفضل عن حميد و الآخر فيه ابوالقاسم جعفر بن محمد الموسوى في [ست] و اليه صحيح في [يب] فى باب حكم الجنابة فى الحديث العشرين و الثانى و العشرين و في باب تطهير المياه في الحديث الثالث عشر و فى باب تطهير الثياب في الحديث العشرين و فى باب صفة الوضوء من ابواب الزيادات في الحديث الرابع»[5] ایشان می فرماید سه طرق شیخ که به ابن عمیر می رسد، صحیح نیست بلکه حسن است. روایت صحیح روایتی است که همه روات آن عدل باشند-یعنی امامی ثقه- و روایت حسن روایتی است که روات آن امامی هستند ولی بعضی مدح شده اند و توثیق ندارند. ابن ابی عمیر کتابی دارد به نام نوادر؛ ایشان می فرماید طریق شیخ طوسی به نوادر ابن ابی عمیر دو طریق است در یکی از آنها «ابوالمفضل عن حميد» و در دیگری «ابوالقاسم جعفر بن محمد الموسوى» آمده است. ایشان می فرماید احادیثی که شیخ طوسی نقل کرده با توجه به اساتیدی که در مشیخه آورده بررسی کردم صحیح نبود ولی در کتاب فهرست، شیخ طوسی طرق دیگری به همین کتب دارد که آنها صحیح است و روایت مصححه می شود یعنی سند مشکل داشته ولی من آن را عوض کردم . اشکالی که به کلام ایشان می شود این است که باید احراز کنید شیخ می توانسته با آن طرق نقل کند چون بعضی اساتید شیخ طوسی فقط به نوادر ابن ابی عمیر اجازه داده اند و به کتب دیگر او اجازه نداده اند. لکن این اشکال حل می شود به این صورت که این مطلب را می توان احراز کرد چرا که شیخ طوسی فرموده «أخبرنا بجميع كتبه و رواياته جماعة، عن محمّد بن علي بن الحسين، عن أبيه و محمّد بن الحسن، عن سعد بن عبد اللّه و الحميري، عن إبراهيم بن هاشم، عن محمّد بن أبي عمير»[6] وقتی ایشان می گوید به جمیع کتب ابن ابی عمیر، اجازه دارم یکی از آنها همین روایت است.