درس خارج فقه استاد لطف‌الله دژکام

1402/10/10

بسم الله الرحمن الرحیم

محتويات

1- بررسی صور مطرح شده در العناوین الفقهیه
1.1- صور مسأله ای که العناوین الفقیه مطرح کرده است:

موضوع: اصاله الطهاره /کتاب الطهاره /المختصر النافع

خلاصه مباحث گذشته:

بحث در اصاله الطهاره بود. در کتاب العناوین الفقهیه 36 مورد از شبهات را ذکر کرده است که نیمی از آنها شبهات خبثیه و نیمی دیگر شبهات حدثیه است. بحث ما شبهه خبثیه حکمیه بود. بحث در این بود که آیا آب جاری قلیل با برخورد با نجس، نجس می شود یا نه؟

1- بررسی صور مطرح شده در العناوین الفقهیه

در بحث ما حکم وضعی مورد تردید است. آبی جریان داشته که قلیل بوده و دست نجسی با آن برخورد کرده حال شک داریم که آیا دست پاک شده است یا نه؟ اینجا شک سببی و مسببی داریم. اگر اصاله الطهاره جاری کنیم جایی برای شک نمی ماند و هم آب پاک می شود و هم دست پاک می شود.

سوال می کنیم که در شبهه حکمیه آیا حکم کلی می خواهیم یا حکم این آب خاص را؟ اگر حکم کلی بخواهیم این صور دیگر جایی ندارد. برای اینکه حکم این آب خاص را اگر بخواهیم می توان گفت باید دید حالت سابقه دارد یا ندارد. ولی اگر بخواهیم حکم کلی آب جاری قلیل را بررسی کنیم ربطی به حالت سابقه ندارد. ایشان هم که در این موارد مثال برای هرکدام آورده بین شبهه موضوعیه و حکمیه در بعضی موارد خلط کرده است. ایشان فرموده «مشتبهات» که مرادشان در مشتبهات خارجیه است در حالی که ما شبهه در حکم داریم. از فروضی که ایشان فرموده در دو فرض بحث می کنیم یکی در شبهه حکمیه در جایی که علم اجمالی به خلاف وجود دارد و یکی شبهه حکمیه علم اجمالی به خلاف وجود ندارد. وقتی علم اجمالی به خلاف داشته باشیم اگر اصاله الطهاره جاری شد، نتیجه اش طهارت است. علم اجمالی به خلاف یعنی اجمالا بدانیم نجس است. سوال کنیم معنای این کلام چیست؟ ایشان فرموده شبهه خبثیه حکمیه، وقتی می خواهید فرض کنید چه چیزی را فرض می کنید؟ یک حکم کلی را فرض می کنید.

بحث ما آب جاری قلیل است که شبهه حکمیه است و علم اجمالی به خلاف معنا ندارد. اینجا نمی دانیم طاهر است یا نجس از این باب که نمی دانیم شارع حکم آن را چه چیزی قرار داده است. اینجا علم اجمالی به خلاف معنا ندارد.

1.1- صور مسأله ای که العناوین الفقیه مطرح کرده است:

شک در طهارت

1.طهارت خبثیه

الف: شبهه حکمیه

علم اجمالی به خلاف داریم شک بدوی

مسبوق به علم به طهارت