موضوع: ادامه مساله قبل

مساله این بود که حمد می خواند به خیال اینکه در دو رکعت اول است و معلوم شد که در دو رکعت آخر است یا عکس آن که حمد می خواند به خیال اینکه در دو رکعت آخر است ولی کشف شد که در دو رکعت اول است.

آیا این قرائتی که به نیت دو رکعت اول بوده ولی دو رکعت اول نبوده یا به نیت دو رکعت آخر بوده ولی در واقع دو رکعت آخر نبوده و دو رکعت اول بوده.

آیا نماز باطل است یا صحیح است؟

آیا وقتی نماز می خوانیم لازم است که قصد کنیم که رکعت اول است یا دوم است یا سوم است یا چهارم است.

آیا لازم است چنین چیزی قصد کنیم یا لزومی ندارد چنین چیزی قصد کنیم.

اگر جنین نیتی لازم باشد، می توانیم بگوییم این نماز اشکال دارد اما اگر جنین نیتی لازم نیست می توانیم بگوییم این نماز درست است و اشکالی پیدا نکرده است.

ممکن است کسی بگوید ما وقع لم یقصد، یعنی آن چیزی که شما انجام دادی مقصود نبوده یا آن چیزی که قصد کردی واقع نشده است.

آیا می توان گفت این نماز اشکال دارد؟

ظاهر فقها این است که چنین قصدی برای تعیین رکعات لازم نیست و می توان گفت چنین نمازی درست است و باطل نیست.

امام هم فرمودند ... این نماز کفایت می کند و عکس آن را هم می گوید که می گوید مجزی و درست است.

صاحب عروه هم همین مطلب را بیان کرده است و گفته است که مجزی است و فقط یک چیز دیگری را اضافه کرده است که در حال قیام، تسبیحات می خواند و رکوع نرفته و یادش آمد که حمد بخواند و اگر رکوع نرفته این را رها کند و حمد بخواند و سجده سهو بخواند.

اگر سجده سهو برای هر زیادت و نقیصه ای باشد، اینجا سجده سهو واجب است، اما اگر گفتیم سجده سهو برای هر زیادت و نقیصه ای نیست، برای برخی از زیاده ها و نقیصه ها است، اگر یک ذکری سهوا گفته مثلا سجده سهو گفته، ممکن است راجع به سجده سهو تخصیص بدهیم.

لذا صاحب عروه هم موافق است ولی این را اضافه کرده است که اگر ما داریم تسبیح اربعه می خوانیم ولی فهمیدیم اشتباه کردیم و باید حمد بخوانیم، پیش از رکوع است، بر می گردیم و حمد می خوانیم.

اما اگر رفتیم رکوع و یادمان آمد که اشتباه کردیم، اشکالی ندارد و نماز درست است و اشکالی برای نماز پیش نمی آید.

این هم بحث عروه در مساله 8 مربوط به مسائل دو رکعت آخر نماز.

محشین هم در اینجا حرفی ندارند و فقط برخی احتیاط مستحبی کردند نه واجب که نماز را اعاده کند.

0.1- دلیل این حکم

دلیل این مساله این است که صاحب مستمسک ذیل همین مساله عروه می فرماید ... این حمدی که خوانده می تواند مصداق مامور به باشد.

مامور به ما این است که حمد بخوانیم و اشتباها فکر می کرده رکعت سوم و چهارم است و باز حمد خوانده، این حمدی که در اینجا خوانده، قصوری ندارد که تعلق پیدا کند به رکعت اول یا رکعت دوم.

از ما حمد خواستند و این هم حمد است و ذاتا همان چیزی که می خواستند را انجام داده است.

به لحاظ عبادیت هم همان عبادیتی است که خواسته شده و قصوری ندارد و می تواند به جای همان حمدی باشد که در رکعت اول و دوم خواسته شده است.

ج 6 مستمسک ص 168

0.2- مساله بیستم

... می شود تسبیحات را بیشتر گفت، البته در صورتی که قصدش ذکر باشد نه اینکه قصدش این باشد که این هم ورود دارد و جزء نماز است.

اینحور باشد این بدعت است و نماز مشروعیت ندارد اما اگر به خاطر ذکر باشد تا بیشتر به یاد خدا باشد اشکال ندارد.

مساله این است که بهرحال آیا می شود در نماز، افعال و اذکار و قرائات را اضافه کنیم یا نمی توانیم.

راجع افعال نمی توانیم افعال نماز را زیاد کنیم مثل زیاد کردن رکعت یا رکوع.

بنابراین زیاد کردن افعال معلوم است جایز نیست.

افعال نماز را نمی شود زیاد کرد چه رکن باشد یا نباشد.

در اقوال، اینکه بشود زیاد کرد یا نمی شود زیاد کرد، آیا جایز است یا جایز نیست.

به نظر می رسد زیاد کردن درست نیست ولی به قصد ذکر مطلق، اجازه داده اند، امام اجازه داده اند.

لذا صاحب عروه می فرماید ... احوط این است که یک سوره را هم نباید در فریضه دو بار خواند.

احتیاط هم وجوبی است.

راجع سوره گفته و راجع حمد نگفته و ظاهرا نظرش این است که حمد را نمی شود تکرار کرد ولی سوره را می شود تکرار کرد.

... به قصد ورود نباشد بلکه به قصد ذکر مطلق باشد، عیبی ندارد.

مساله 11 از مسائل مربوط به رکعت سوم و چهارم

بنابراین اگر به قصد ذکر مطلق نباشد، اشکال دارد.

امام فتوا نداد و گفتند احوط و احتیاط کرد ولی صاحب عروه گفتند در صورتی که به قصد ذکر مطلق نباشد جایز نیست.

اما امام فتوا ندادند و گفتند احوط این است که به قصد ورود نباشد و به قصد ذکر مطلق باشد.

اما صاحب عروه می گوید اضلا جایز نیست در صورتی که به قصد ذکر نباشد تسبیج اربعه را زیاد بخوانیم.

امام فتوا نداده و احتیاط کرده ولی عروه فتوا داده و احتیاط نکرده است.

محشین هم با صاحب عروه در مساله مخالفت نکردند حتی امام.

بنابراین یک اختلافی است بین فتوای امام در عروه که آن فتوا بر عدم جواز است و در تحریر فتوا نیست احتیاط است.

0.3- دلیل مساله

دلیل اینکه به قصد ذکر مطلق می شود این را زیادتر گفت این است که ... ما دلیل و روایت داریم که می گوید ذکر و دعا و قرآن در نماز جایز است به شرط اینکه به قصد جزئیت نباشد.

اما اگر به قصد ورود باشد، مضر به نماز است چون بدعت است.

این از این باب است که چیزی که داخل در شریعت نیست، وی داخل در شریعت می کند.

این هم جایز نیست.

بهرحال ادله ای داریم که دلالت دارد بر اینکه ذکر و قران و دعا در نماز برای مصلی جایز است.

از این جهت می شود تسبیحات اربعه را به قصد ذکر، بیش از 3 تا گفت.