درس خارج فقه استاد محمدعلی ‌بهبهانی

بحث ما دربارۀ تعارض بود، تعارض به خاطر صحیحۀ علی ابن جعفر بود ( سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ لَهُ عَلَى آخَرَ تَمْرٌ أَوْ شَعِيرٌ أَوْ حِنْطَةٌ أَ يَأْخُذُ بِقِيمَتِهِ‌ دَرَاهِمَ؟ قَالَ: إِذَا قَوَّمَهُ دَرَاهِمَ فَسَدَ؛ لِأَنَّ الْأَصْلَ الَّذِي يَشْتَرِي بِهِ، دَرَاهِمُ؛ فَلَا يَصْلُحُ دَرَاهِمُ بِدَرَاهِمَ وَ سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ أَعْطَى عَبْدَهُ عَشَرَةَ دَرَاهِمَ عَلَى أَنْ يُؤَدِّيَ الْعَبْدُ كُلَّ شَهْرٍ عَشَرَةَ دَرَاهِمَ أَ يَحِلُّ ذَلِكَ؟ قَالَ: لَا بَأْسَ) این بحث ما بود. روایت صحیحۀ علی بن محمد القاسانی به درد ما نمی‌خورد عرض کردیم صراحت در مسئله ندارد و احتمال قرض را در آن می‌دهیم.

به روایت صحیحۀ یعقوب بن شعیب می‌رسیم: این‌جا معاوضه را داریم منتهی معاوضۀ دراهم به دراهم در آن نیست اما معاوضۀ طعام به طعام است که لعل له درد ما بخورد. الا این‌که کسی جمود داشته باشد.

روایت شیخ صدوق اسنادش از ابان (از اصحاب اجماع) از یعقوب بن شعیب (از ثقات امامیه) تعبیرشان این است: «سألت ابا عبد اللهعن رجل باع طعاما بدراهم فلما بلغ ذلک الأجل تقاضاه ...» گفت پول را بده « فقال عندی لیس بدراهم» این روایت بر عکس این مسئله، آن جا غذا را می‌گفت بده، این‌جا می‌گوید: پول را بده نسیه‌ای فروخته بود برعکس آن مسأله، سیاق یکی است اما چون برعکس است برخی گفتند تعارض ندارد، « فلیس عندی دراهم خذ منی طعاماً» طعام بگیر از من!

حضرت فرمودند لا بأس إنما له دراهمه یأخذ بها ما شاء.» ببینید این‌جا طعام به طعام شد، پول را نداده و نسیه‌ای فروخته، می‌گوید: پول را بده و طرف دیگر می‌گوید: پول ندارم بدهم شما طعام ببر، از تو برنج خریده بودم و برنج را گرفتم پول را ندادم، شما هم از من طعام بگیر، این‌جا طعام به طعام است منتها شاید نشه استدلال کرد؛ چون نگفته است مثلاً از تو دراهم خریدم تو بیا از من درهم بگیر . گفته طعام. طعام با دراهم به دراهم فرق داره چون دراهم به دراهم یک جنس است ولی طعام به طعام یک جنس نیست پس اینجا اشکال ندارد.......

کلینی از احمد بن محمد بن عیسی از بن ابی عمیر (از اصحاب اجماع و مشایخ الثقات) از ابان بن عثمان (از اصحاب اجماع) از بعض اصحاب ما، چون این‌جا .....