« فهرست دروس
درس خارج فقه استاد عبدالله احمدی‌شاهرودی

1403/08/06

بسم الله الرحمن الرحیم

فصل فی احکام الاوقات المساله التاسعه اذا تذکر فی الاثناء انه لم یصل المغرب او الظهر

 

کلام در این بود که اگر شخصی غفلتا نسیانا یا عن جهل مرکب نماز عصر را شروع کرد و نماز ظهر نخوانده خب اینجا در اثناء یادش اومد ملتفت شد که نماز ظهر نخوانده خب این بحثش گذشت.

 

حالا اگر در مغرب و عشاء،اگر در مغرب و عشاء کسی غفلتا نسیانا عن جهل مرکب نماز عشاء شروع کرد بعد ملتفت شد نماز مغرب نخوانده اینجا اقای خویی و دیگران فرمودند مساله سه صورت دارد

صورت اولی یا هنوز از وقت مشترک نگذشته در رکعت دوم ،سوم یا اول متوجه شد نماز مغرب نخوانده بر میگرده به نیت مغرب، به این معنا دلالت میکند صحیحه زراره و مشکلی هم ندارد

صورت ثانیه این است که از حد مشترک گذشته وارد رکعت رابعه شد ولی هنوز رکوع نکرده وارد رکوع رکعت رابعه نشده اینجا خب صحیحه ی عبد الرحمن ابی عبد الله اطلاق دارد ولکن اقای خویی میفرماید این صحیحه درش معلی بن محمد است معلی بن محمد توثیق ندارد از رجال کامل الزایارت و رجال تفسیر علی بن قمی و اینها هم فایده نداره زیرا نجاشی تضعیفش کرده در صورتی اونا فایده داره که تضعیف نداشته باشه ،وقتی تضعیف داره، میشه تعارض ،میفرماید حاجی نوری وجوهی برای این توثیق ذکر کرده ولی این وجوه هیچ کدامش تمام نمیشه ،یک بیانی مرحوم شیخنا الاستاذ داشت که حاجی نوری در مستدرک که نوشته خیلی زحمت کشیده ایشون میفرمود ولی من یک روایتی پیدا نکردم در این مستدرک که وسائل نقل نکرده باشه و سندش را حاجی نوری درست کرده باشه یعنی سندش درست باشه ،چون مستدرک که مینویسند یعنی بر همین وزان حالا نمیدانم، نمیدانم حالا حاجی نوری در این...، خب در این زحمتی که ایشون کشیده تبحرش در احادیث و در علم درایه و حدیث و رجال و اینها کار کرده خب شبهه ای نیست اما مثلا ایا مبانیش، مطالبش ،اینا به جایی میرسه یا نمیرسه... الان من از اقای خویی نقل میکنم، خب حالا آقای خویی اگر این روایت معلی بن محمد را کنار گذاشتیم چکار بکنیم؟

(سوال سائل:

جواب:بله تضعیف نجاشی که بعضیشم داره که مضطرب الحدیث است حالا ایشون اگر در معجم پذیرفتن بسیار خب)

بعد ایشون میفرماید اقا این روایت کنار ولی این نماز درست میشه به حدیث لا تعاد چون سه احتمال دارد

یک احتمال این است که این نماز درست بشه مغربا

یک احتمال این است که این نماز کلا باطل بشه

یک احتمال هم این است که این نماز درست بشه عشاءا

اینی که این نماز درست بشه عشاءا خب چجور درست بشه این اجزائی که باقی مونده اینها ترتیب نداره اجزاء لاحقه را که حدیث لا تعاد درست نمیکند.

باطل بشه ،خب چرا باطل بشه، این به اجزائی که اوردم فقط به ترتیبش خلل خورده ،خب ترتیب را هم حدیث لا تعاد بر میدارد ،برای چی باطل میشه خب سه تا احتمال که بیشتر نبود پس مغربا صحیح است لذا ما روایت نمیخوایم.

این بیان اقای خویی ناتمام است چون ما عرض میکنیم اقای خویی خب شما چرا میفرمایید این خللش فقط از ناحیه ترتیب است این از دو ناحیه خلل داره عزیز من،آقای خویی تو قبر بخنده اخه تو از کجا دیدی حالا ریشت سفید است ولی ریشت سفید شده که ریش سفید مراتب داره، تو به من میگی عزیز من! اقای من ،اقای ما که امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) حالا اشکال نداره آقا این خلل فقط از ناحیه ترتیب نیست خلل از دو ناحیه است

یکی ناحیه ی ترتیب

یکی ناحیه نیت

شما یک نمازی را به نیت عشاء اوردی حالا میخوای برگردی بگی اون نماز به نیت مغرب باشه خب این عدول را از کجا ثابت کردی ؟آقای خویی این عدول را درست کن اصلا مشکل ترتیب نیست مشکل این است که الان اگر نصوص عدول نبود شما میتوانستی به حدیث لا تعاد عدول را درست بکنی ؟نه، عدول را درست کن یک نمازی که شما نیت کردی به عنوان نماز عشاء حالا میخوای بگی اونا مغرب باشه خب این دلیل میخواد و الا اگر عدول را حدیث لاتعاد درست بکند که کار خیلی خوب است مشکل در عدول هم هست لذا اگر روایت عبد الرحمن ابی عبد الله که معلی بن محمد داخلش هست اگر اون روایت اشکال داشته باشه ما نمیتوانیم به حدیث لا تعاد این را درست کنیم چون نیت را باید درست کنیم خب این نسبت به صورت ثانیه

صورت ثالثه این است که وارد رکوع شده در رکوع متوجه شد که مغرب نخوانده اقای خویی میفرماید این نماز باطل است زیرا نه عشاءا میشه تمام کرد و نه مغربا ،مغربا نمیشه تمام کرد چون زاد فی المکتوبه، عشاءا نمیشه تمام کرد الان ترتیب خلل وارد شده بهش و الان را حدیث لا تعاد درست نمیکند

خب یک کبرایی مرحوم آقای خویی و صاحب عروه ادعا میکنند، صاحب عروه این مساله را در سابق فرمود اقوی هو البطلان ،اینجا میفرماید احوط این است که این نماز را عشاءا تمام کند بعد مغرب و عشاء را بخواند، ما چند روز پیش عرض کرده بودیم ای کاش اقای خویی این حلق لحیه را احتیاط واجب نمینوشت، مینوشت حرام است، بعد دیدم یک اقایی برای من نوشته که فتوای به حرمت دلیل میخواهد وقتی اقای خویی دلیلش تام نیست خب این چجور فتوا به حرمت بده ؟من یه توصیه ای به همه ی اقایون طلاب و فضلا میکنم اون توصیه این است که درست ما کوچکیم ولی خب میگن گاهی کوچک زند بر هدف تیری که صد استاد در اون حیران بمانند یکی از مشکلات اقایون فضلا و طلاب امروز این است که زود اونایی که زحمت میکشن و کار میکنند و فضلی هم دارند فی الجمله زود خیال نکنید ملا شدید، ملا شدن جا افتادن مجتهد شدن از وقتی که شما خیال میکنید تا به واقع برسید حداقل ۲۰ سال راه است همان طور بکوبید ۲۰ سال راه است انسان وقتی میفهمد قدیما الکی کشکی خیال میکرده مجتهد است که مجتهد حسابی شده باشه، اون وقت میفهمه که ما اون وقت چقدر پرت بودیم این یک

دو: اشکال کردن در مطالب علمی، جرئت اشکال کردن، این ۵۰ درصد شرط ملا شدن است، کسی که بترسد اشکال بکند، اقا طلبه تازه امسال امده به درس خارج، میگه بابا اخوند درس میده بدبخت بیچاره اون اقا ۳۰ سال درس اخوند میره اخوند هنوز بهش میگه تو برو لنگ حمام بگیر به خودت ،این مطلب به نظر من درست نیست ،کسی که جرئت اشکال کردن نداشته باشه این هیچ وقت ملا نمیشه اقا من اگه این اشکال را بکنم شاید استاد هووو بکند خب هووو بکند از قدیم گفتن تا انسان از دوچرخه چند بار زمین نخورد دوچرخه سوار نمیشه اون روزی که اساتید هوو میکردن ملاهای حسابی ...،این مرحوم آ سید عبد الله شیرازی خودش من شنیدم که میگفت سر درس آقا ضیا اشکال کردم ان چنان از این جا مهری مهر سنگین پرت کرد که اگر من جا خالی نمیدادم قطعا مرده بودم اصلا دءب علمای سابق این طور بوده،کلماتی مثل عزیز من،جان من ، نه شما به حمد الله استاد هستی ،حوزه را به نکبت امروز انداخته ولی در عین حال الان ابرو بره که بی سوادی بعد با سواد بشی بهتره یا تا آخر سر بی سواد بمانی مثل اینکه یک کسی الان داره این شکمش داره از دل درد میترکه، خب این دو تا ازش خارج بشه بهتره یا اینکه همین طور بمیره ،خب بگن بی سوادی، بخندن به ادم، خلاف شرع که نکردی، این خیلی مهم است ،۵۰ درصد دیگه بلکه ۷۰ درصد دیگه این است که این مطلبی که به ذهن تو میرسه احتمال بدی که در ذهن استاد بوده خب در ذهن او بوده او اینقدر حالیش نمیشه که فتوا دادن دلیل میخواد اگه حالیش نمیشه که فتوا دادن دلیل میخواد پس غلط میکنه درس خارج میگه بی خود میکنه که مدعی است گره هایی که دیگران نتوانستند باز کنند ما باز میکنیم، این غلط میکنه همچین ادعایی میکند، او جوابش این است که خیلی از یحرم و یجب هایی که در رساله ها نوشته یعنی یجب عقلا یحرم عقلا، خدا رحمتش بکند مرحوم آقای تبریزی میفرمود مجتهد در خیابون راه میره ازش سوال میکنند میگه که واجب است انجام بده ،حرام است ترک کن، مگه همه ی فتواهایش یادش است ۹۰ سالشه الان ممکنه صبحانه اش هم همه ی خصوصیاتش را یادش نباشد این که میگه یجب یعنی یجب عقلا، یحرم عقلا، چون اگر بگه که احتیاط بکن میگن آقا معلوم میشه که فتوای خودش هم یادش نیست ابروش میره منتها این را کی میداند که خیلی از این یجب و یحرم عقلا است اهلش میفهمند ،خب اقای خویی به جای اینکه بنویسد الاحوط حرمت چیز ،مینوشت که یحرم، منتها یحرم عقلا ،این خودش میشه احتیاط واجب ،این مهم است من گاهی اوقات میبینم بعضیا مطالب بعضیا را از قدما یا از من نقل میکنند بعد میبینم اشتباه نقل میکنند دقیق نفهمیدند هر وقت که مطلبی به ذهنتان میرسد استاد اشتباه گفته این احتمال هم در کنارش بدید که شاید تو اشتباه متوجه میشی نمیگم استاد اشتباه نمیکند مگر معصوم است؟خط قرمز در شیعه غیر از ۱۴ معصوم ما نداریم یه عوام الناس اگر مجالس علمی را ببینند ،ببیند اوه این آقا انچنان داره به شیخ انصاری...، خب باشه شیخ انصاری ،عظمتش به جا خودش محفوظ ،نه خدا است نه پیامبر ،نه حجت خدا ،ولی د ر عین حال ۹۰ درصد احتمال بدی تو حق میگی ۱۰ درصد هم احتمال بدی که شاید نفهمی ،و تا ۲۰ سال دیگه اقایون فضلا خیالتون جمع باشه حق با همون ۱۰ درصد است اگر میخواید ملا بشید ملا شدن این نیست که انسان خودش خیال کند ملا است این قدر باید مثل خمیر شلاق بخوره شلاق بخور اون وقتی که اونهایی که مو رو از لای ماست میکشند اخوند گفت تو ملایی اقای خویی گفت تو ملایی اونوقت عبات رو ور دار هر جا میخوای بری برو و الا بی خودی عمرت رو تلف نکن اینور و اونور، اینکه زود درس شروع کنی ،زود اشکال کنی، اینا ملایی نمیشه، وقتی میفهمی که دستت به جای نمیرسه.

خب این اقوی داشتم برای این میگفتم لعل عروه اونجا نوشته اقوی البطلان یعنی اقوی عندی به لحاظ الادله، درسته که اقوی ظاهرش فتوا است ولی ظاهرش فتوا است دیگه، شاید اقوی یعنی اقوی به لحاظ ادله، ولی فتوا میدی؟نه ،اقا این خلاف ظاهر است، خب بله خلاف ظاهر است چه اشکال دارد خب این در ما نحن فیه.

اما عشاءا تمام بکند عرض کردم این کبری را مرحوم اقای خویی و مرحوم صاحب عروه این کبری را ادعا فرمودند که حدیث لا تعاد جایی را میگیرد که انسان حین العمل خیال میکند عملش درست است اما کسی که حین العمل شک داره، حدیث لا تعاد این را شامل نمیشه ،خب این الان از رکوع به بعد خب شک داره ،لذا لاتعاد اینجا را شامل نمیشه

خب ما دیروز عرض کردیم همان طوری که مرحوم آقای حکیم فرموده دیگران فرمودند بزرگان فرمودند دیگه آقای حکیم ما در این ۱۰۰ سال اخیر اگه دو تا بزرگ در مراجع شیعه بخوایم اسم ببریم یکیش قطعا آقای حکیم بوده، دیگران هم فرمودند که آقا حدیث لا تعاد اطلاق داره هر کسی که نمیداند حملش درست است یا نه اگر خلل به این ۵ تا خورده باطل است اگر خلل به غیر این ۵ تا بخوره صحیح است ولو هنوز عمل را نیاورده اصلا، منتها فقط عالم عامد و جاهل مقصر بسیط این دو تا خارج است بقیه را شامل می‌شود

اقای خویی مساله :الان یک کسی میگه آقا صبر کن صبر کن میگه برای چی میگه من میخوام سوره ی اذا زلزلت الارض زلزالها را در نماز بخوانم و حفظم نیستم میگه خب از رو قرآن بخوان میگه نه از روی قرآن هم شاید اشکال داشته باشم میگه خب بابا اعلم که نوشته هر سوره ای را بخوانی ، اگر یک سوره ی تمام باشد اشکال نداره بخوانی یه سوره تمام باید بخوانی ،میگه خب این حالا آمد و فردا این فتوا اشتباه بود، یه مرجع دیگه گفت که باید نمازت را اعاده بکنی چی بهش میگیم میگه نه ولو این فتواش اشتباه باشه این نماز تو قطعا درست است زیرا حدیث لا تعاد شاملش میشه ،تو هنوز نماز را نخواندی ،میگه برو با همان سوره ی قدر بخوان که حفظی ،با سوره ی توحید بخوان، این را هیچ کس اشکال نیمکند ،وقتی که من مجبورم این نماز را اعاده بکنم به خاطر ترتیب چون نمیتوانم این نماز را تمام بکنم ،خب حدیث لا تعاد میگیره، من نمیدانم واقعا این ادعا از کجا امده میگن آقا این لسانش... خطاب لا تعاد...، ما که حالیمان نشد اقای خویی، تو فرمایشات شما اقای خویی هم ما یه نکته ای ندیدیم که قانع بشیم غیر همین مطالبی که عرض کردیم ما چیزی ندیدیم لذا نه، این نماز را عشاءا تمام بکند بعد هم مغربش را بخواند، بعضی ها گفتن اقا چرا عشاءا؟ این نماز را مغربا تمام بکند خب مغربا تمام بکند رکوع زیاد کرده ،میگه این رکوع که در اول نماز درست اورده شده چون اون وقتی که می آورده به عنوان نماز عشاء اورده الان بقاءا میشه زائد، زیاده ی بقایی دلیل بر بطلان نداره، اقای خویی فرموده مقتضای ادله ی اجزاء و شرایط بلکه حدیث لا تعاد این است که این رکوع مبطل است، دلیل فقط اجماع نیست تا شما بگی قدر متیقنش اینجا نیست روایات ،اطلاقات ،حدیث لا تعاد، خب این حرف آقای خویی نمیدانم..، اولا دیروز عرض کردیم حدیث لا تعاد مشرع نیست به این معنا که دال بر جزئیت و شرطیت نمیکند، اگر مثلا من نمیدانم آیا نماز وتر رکوع هم داره یا نداره، نمیتوانم به حدیث لا تعاد تمسک کنم بگم رکوع داره ،حدیث لا تعاد نمیگه چه نمازی رکوع داره چه نمازی سجود داره ،حدیث لا تعاد میگه اگر یک جایی رکوع، جزئیتش ثابت شد ،سجود جزییتش ثابت شد من میرم قیچی میکنم من قیچی میکنم ،در مقام بیان جعل جزئیت و شرطیت نیست، جزییت و شرطیت را کوچک میکند، قیچی میکند، اما ادله ی اجزاء و شرایط خب اقای خویی شما خودت هم در جای دیگه فرمودی تصریح کردی که من زاد فی صلاته فعلیه الاعاده، زاد فی صلاته یعنی زاد حدوثا، اگر یک چیزی بقاءا زیاده شد اون مضر نیست مثل همین که عرض کردم مثل اینکه یک کسی که میگه بس، دوباره میگه بسم الله الرحمن الرحیم خب اقا این بس اضافه شده ،میگه این بس کی اصافه شد؟ اول که میگفت اضافه نبود بقاءا وقتی دوباره بسم الله الرحمن الرحیم را گفت زیاده شد خب بقاءا وقتی که دوباره بسم الله الرحمن الرحیم را گفت زیاده بقایی مضر نیست ادله دلالت میکند بر زیاده ی حدوثی، اما حالا چرا ما میگیم مغربا تمام بکند میگه برای اینکه اگر عشاءا تمام بکند به ترتیب خلل خورده، حدیث لا تعاد میگه در صورتی که این خلل مستلزم اعاده صلاه بشه، ولی اگر مغربا بتواند این را تمام بکند این خلل مستلزم اعاده صلاه نیست، چون میتواند خلل نزند و نمازش هم باطل نشه دیگه حدیث لا تعاد شاملش نمیشه.

 

ولکن نه به نظر ما این زیاده ،زیاده حدوثی است نه زیاده بقایی زیرا در واقع این رکوع در صورتی امر داشته و صحیح بوده که عشاءا تمام میشد وقتی که مغربا تمام میشه کشف میشه که از اول این رکوع حدوثا زیاده بوده منتها این نمیدانسته جاهل بوده این اشکال در بسم الله هم هست

(سوال سائل:

جواب: در بسم الله هم در صورتی این بسم الله جزء است، اون هم زیاده است منتها اون زیاده مشمول حدیث لا تعاد است چون زیاده در رکوع که نیست در بسم الله اون هم زیاده است

...اشکال نداره الان من میتونم رفع ید بکنم

عامد، من که اول میگفتم قصدم نبوده که ول کنم دوباره بگم ، اول قصدم بوده همین بسم الله را بگم بعد دیدم یه طوری شده دوباره میگم، بله اگر کسی از اول قصدش این باشه که بسم به قصد قرائت صلاتی و اول قصدش این است که ول بکند و دوباره بگوید بسم الله الرحمن الرحیم این جایز نیست، مگر اینکه کسی بگه سیره قطعیه متشرعه بر این است که...، اون روایت داره که طرف گفت فلانی ادم عاقلی است ولکنه مبتلی فی الوضو و الصلاه، حضرت گفت چطور عاقل است و حال انکه یطیع الشیطان، خب معمولا وسواس ها تکرار میکنند اون روایت هم حضرت نفرمود این نمازش باطل است ولی اگر کسی این سیره و اینها را قبول نکند این هم همین طور است الکلام الکلام)

(سوال سائل:

جواب:اولا اینکه همه میگن نیست این طوری نیست که همه بگن اگر بر محل نجس شما سجده کردی باید دو مرتبه، دو تا سجده بری نه

ثانیا او در واقع ممکن است بگویند این سجده ی حدیث لا تعاد سجده ی مامور به است یعنی سجده صحیح و کسی هم نمیگه این حرف را لذا در اون پارچه اگر حائلی وسط واقع شده که سرش را گذاشته میگن سرش را بلند نکند همان طور اون پارچه را بکشد جر بکند که سجده ی دیگر نباشد)

خب این رکوع زیاده است، حدیث لا تعاد هم میگه این نماز باطل است

بعضی ها در اون صورت ثانیه یک اشکال دیگر هم کردند گفتن این عدول بکند چجوری عدول بکند، نماز عشاء شروع کرده رکعت چهارم هم تسبیحاتش رو گفته قبل از رکوع یادش امده خب این چکار بکند عدول بکند ،همه ی اونهایی که اورده را عدول بکند به نیت مغرب اینکه نمیشه ،چون اون یک رکعتش اضافه است ،بعضی هاش رو عدول بکند خب عدول بعض دلیل نداره، لذا اون هم نمازش باطل میشه .

این را هم اقای حکیم جواب داده فرموده کی گفته که باید همه ی اونهایی که اورده را عدول بکند اون مقداری که قابل عدول است و امکان عدول داره انها را عدول میکند همان سه رکعت را ،مازاد بر او را دیگه عدول نمیکند ،خب اگر کسی بیاد بگه اصلا اقا شما چرا خودت رو اذیت میکنی اینکه اینقدر سخت نیست نماز مغرب نخوانده عشاء نیت کرده در رکوع رکعت رابعه یادش اومده اینکه سخت نیست این مغربش صحیح است زیاد هم نکرده چون این فقط به یه سلامی خلل زده وقتی که سلام را حدیث لاتعاد ور داره این میشه رکوع بیرون نماز ،زاد فی صلاته نیست دیگه

(سوال سائل:

جواب: نه دیگه اصلا نمیخواد بشینه سلام بده این کان مثل کسی که پشت به قبله کرده یادش اومده سلام نداده اصلا این نمازش تمام شده ،سلام، جزء نماز این نبوده تشهد جزء نماز این نبوده)

خب این حرف درست نیست، زاد فی صلاته معناش این نیست که زاد فی اثناء صلاته، لذا همه در رساله نوشتن ،در طواف هم هست که اگر کسی ۷ شوت زده بعد از ۷ شوت بگه یه شوت ۸ میارم به قصد زیادی در اون طوافی که کردم این طوافش باطل میشه، اگر کسی سلام نمازش را داد بعد بگه یک رکعت دیگه میخوانم به قصد زیادی در اون ۴ رکعت ، این نمازش باطل میشه،

حدیث لاتعاد وقتی که نگرفت عمدا و سهوا فرقی نمیکند

(سوال سائل:

جواب :عرض کردم اون حدث چون زیاد نکرده چیزی در نمازش،

حدث در اثناء است ولی زیاده در اثناء نداره ،زاد فی صلاته،

اتفاقا داشتیم با استاد مشهد مشرف میشدیم، همین مساله که اگر کسی قبل از سلام یا بعد از سجده حدثی از او خارج شده، ما عرض کردیم حدیث لاتعاد این را تصحیح میکند، ایشون قبول نمیکرد ولی بعد ظاهرا چیز شد)

خب این در ما نحن فیه فقط و فقط یک راه داره اون هم این است که این صلاه را فقط عشاءا میتواند تمام بکند اظهر این است که نمازش عشاءا درست است و مغربش را بعد میخواند هذا تمام الکلام در این مسئله ۹

(سوال سائل:

جواب:خب باشه ناچار است ،برای چی بگیم باطل است چون این ناچار است مضطر است)

مساله ۱۰ این است که صاحب عروه میفرماید تا اینجا از حاضره به حاضره میخواستیم عدول بکنیم

 

مساله ۱۰ یجوز العدول فی قضاء الفوائت أیضا من اللاحقة إلی السابقة شما الان نماز عصر میخوانی میتوانی عدول کنی به ظهر ،بشرط أن یکون فوت المعدول عنه معلوما به شرط اینکه یقین داشته باشی که نماز عصرت قضا شده، اما اگر چنانچه نماز عصرت قضا نشده ،احتیاطا میخوای بخوانی نه، و أما إذا کان احتیاطیا فلا یکفی العدول فی البراءة من السابقة ،اینجا نمیتوانی بگی حالا من عدول میکنم به نماز ظهر و إن کانت احتیاطیة أیضا، چرا؟ لاحتمال اشتغال الذمة واقعا بالسابقة دون اللاحقة.

اگر کسی الان نماز عصر قضا شروع کرده بعد فهمید که ظهر هم قضا شده این از عصر عدول میکند به ظهر به شرطی که این عصری که شروع کرده قطعا قضا شده باشه این لاحقه قطعا قضا شده باشه اما اگر عصرش را شک دارد احتیاطی میخواد بخواند این نمیتواند عدول بکند زیرا عدول در جایی است که این نماز واقعا مامور به بوده اما اگر عصرش احتیاطی است شاید مامور به نبوده دلیل نداریم برای عدول لاحتمال اشتغال الذمة واقعا بالسابقة

دون اللاحقة چون اصلا ممکن است این در واقع فقط ظهر را نخوانده باشد و عصر را خوانده ،در صورتی که عصرش قطعا فوت شده باشه میتواند رجوع کند اما اگر احتمال بده اینجا نمیتواند عدول بکند

و للکلام تتمه ان شاء الله فردا

 

logo