موضوع: مطلب اول: رابطه دین و اقتصاد پیرامون نرخ بهره

( مقدمات بحث - روایات سود و بهره )

درباره نرخ بهره مقدماتی باید بیان شود

◼️ مقدمه اول : رابطه دین و اقتصاد پیرامون نرخ بهره ، در اینجا سه بحث مطرح می شود

◼️ بحث اول : رابطه اخلاق اسلامی و بهره که از نظر اخلاقی و روایات نرخ بهره را خلاف اخلاق می دانند آنهم با تهذیب نفس و رشد بچه ها که در روایات هست که نرخ بهره باعث می شود بچه ولد الزنا بشود

◼️ بحث دوم : فقه و بهره که فقیه در باره بهره چه نظریاتی دارد

◼️ بحث سوم : رابطه کلام و بهره که کدام بهره ها عذاب جهنم یا پاداش بهشتی دارد ، ابتداءا ما روایاتی را بیان می کنیم

◼️ روایت اول : مربوط به اخلاق و بهره است که مؤمن از مؤمن سود نگیرد ، مثل مرحوم شهید اول ره در دروس این را حمل بر کراهت کردند فرمودند بله اگر صد درهم خریداری کند می تواند سود بگیرد اما کمتر از صد درهم سود نگیرد

◼️ رجال روایت : در سند روایت محمد بن یحیی همان ملقب به عطار قمی است که ثقه است از محمد بن حسن که فرزند احمد بن ولید قمی است از بزرگان قم ، از محمد بن اسماعیل بزیع که ثقه است از صالح بن عقبه که کتاب دارد و کسی که در رجال کتاب دارد ولو توثیق ندارد اما نقل او برای ما حجت است ( مگر اینکه محققین کتاب او را رد کنند که هر حدیث ضعیفی را نقل می کند )، از سلیمان بن صالح که مرادی قامدی است که توثیق ندارد اما رد نشده و افراد موثق از او نقل می کنند و در چند باب فقهی روایت دارد ، از ابی شُبَّل که شبل کنیه دو نفر است یکی احمد بن عبد العزیز و دیگری عبد الله بن سعید اسدی اما آن چیزی که رجال می گویند این است که اشهر عبد الله بن سعید اسدی است که ثقه است

◼️ متن روایت : محمد بن يحيى، عن محمد بن الحسين، عن محمد بن إسماعيل بن بزيع، عن صالح ابن عقبة، عن سليمان بن صالح، وأبي شبل، عن أبي عبد الله (عليه السلام) قال: ربح المؤمن على المؤمن ربا إلا أن يشتري بأكثر من مائة درهم فاربح عليه قوت يومك أو يشتريه للتجارة فاربحوا عليهم وارفقوا بهم . کافی ج ۵ ص ۱۵۴

مرحوم شهید اول ره در درس حمل بر کراهت کردند چون ربا حرام است و از اینکه اجازه می دهد سود بگیرد حرمت تنزیهی است

◼️ حدیث دوم : از محمد بن یحیی ( که در روایات دو نفر هستد یکی محمد بن یحیی عطار قمی و دوم محمد بن یحیی خزار که از مشایخ اند یعنی صاحب اجازه نقل حریث هستند ) از طلحة بن زید ( عن مهدی یا شامی ) که او سنی مذهب است اما معتمد است و مورد اعتماد است و او کتاب حدیث دارد و صدوق از کتاب او گرفته است و در کتابش از امام صادق علیه السلام نقل می کند ، حضرت از امير المومنین علیه السلام نقل می کند که کسی که عقل خرید و فروش ندارد به بازار فرستاده نشود

◼️ متن روایت : محمد بن يحيى، عن أحمد بن محمد، عن محمد بن يحيى، عن طلحة بن زيد، عن أبي عبد الله (عليه السلام) قال: قال أمير المؤمنين (صلوات الله عليه): من أتجر بغير علم ارتطم في الربا ثم ارتطم قال: وكان أمير المؤمنين (عليه السلام) يقول: لا يقعدن في السوق إلا من يعقل الشراء والبيع .همان ح ۲۳

مرحوم فیص کاشانی ره در وافی ج ۱۷ ص ۴۳۶ دارد که و هو وصف مستعار لغیر الفقیه یعنی این کسی که عقل خرید و فروش ندارد کسی است که احکام خرید و فروش را نمی داند و به اعتبار اینکه قدرت رهایی از ربا را ندارد

◼️ حدیث سوم : عدة من اصحابنا که این تعبیر یعنی از چند نفر گرفته شده است اقای خویی ره می فرماید که روایت با این تعبیر سندا قوی است و همه عدة من اصحابنا از ابی جارود و اصبغ بن نباته شنیده اند که هر دو از اصحاب امیرالمومنین علیه السلام اند و هر دو صحیح السند اند یعنی هم امامی مذهب و هم ممدوح اند

◼️ متن روایت : عدة من أصحابنا، عن أحمد بن محمد، عن عثمان بن عيسى، عن أبي الجارود عن الأصبغ بن نباتة قال: سمعت أمير المؤمنين (عليه السلام) يقول على المنبر: يا معشر التجار الفقه ثم المتجر، الفقه ثم المتجر، الفقه ثم المتجر، والله للربا في هذه الأمة أخفى من دبيب النمل على الصفا، شوبوا أيمانكم بالصدق، التاجر فاجر والفاجر في النار إلا من أخذ الحق وأعطى الحق . کافی ج ۵ ص ۱۵۰ ح ۱

که ربا از رفتن مورچه ای که در شب تاریک روی سنگ صاف سخت می رود مخفی تر است .

◼️ روایت دیگر : أحمد بن محمد، عن ابن فضال، عن ابن بكير [عن عبيد بن زرارة] قال: بلغ أبا عبد الله (عليه السلام) عن رجل أنه كان يأكل الربا ويسميه اللباء، فقال: لئن أمكنني الله عز وجل [منه] لأضربن عنقه . کافی ج ۵ ص ۱۴۷

به حضرت صادق علیه السلام خبر دادند مردی ربا می خورد و ادعای دین داری دارد حضرت فرمودند اگر به او دسترسی پیدا کنم گردن او را می زنم .