موضوع: مفاهیم - مفهوم وصف - ادله مثبتین بر مفهوم وصف و اشکالات

دلیل دوم مثبتین بر مفهوم وصف : این است که شارع مقدس حکیم است و حکیم ملاکی دارد و ملاک حکیم این است که تمامی گفته هایش را با تمامی حد و اندازه بیان می کند اگر برای کلام خودش وصف معتمد بیاورد یعنی هم موصوف و وصف را ذکر کند اما انتفاء عند الانتفاء را اراده نکند خلاف حکمت او است پس مفهوم وصف لازمه حکیم بودن متکلم است

اشکال استاد : این دلیل آن حدی را اثبات می‌کند که حکیم کار لغو انجام نمی‌دهد اما آیا وصفی که در کلامش بیاورد و اراده مفهوم نکند آیا عمل لغوی انجام داده است ؟ قطعاً خیر چون گاهی وصف را برای اغراضی ذکر می‌کنند و اثر وصف فقط مفهوم نیست و آثار دیگری هم دارد مثلاً آیه می‌فرماید لاتقتلوا اولادکم من خشیة املاق ، از ترس اینکه معیشت تنگ می‌شود و بچه‌ها گرسنه می‌مانند بچه‌ها را نکشید توصیف به خشیة املاق علتی دارد و حکمتش این است که مردم در آن زمان که فقیر بودند بچه ها را می‌کشتند شارع مقدس نهی فرمود برای اینکه به مسئله حیات اهمیت می‌دهد و خودش را صاحب اصلی رزق و روزی می‌داند و می‌خواهد مردم به خدا اعتماد کنند ضمن اینکه مردم خیال نکنند که در صورت خشیة املاق کشتن بچه جایز است پس این توصیف غرضی داشت و اینکه به هیچ وجه کشتن بچه جایز نیست

دلیل سوم مثیتین : هر وصفی تابع قید است و اصل در هر قیدی احتراز است یعنی مانع اغیار فاقد این وصف را دور می کند لذا اگر برای وصف مفهوم قائل نباشیم منافی با قید احتراز است حیثیت مانعیت احتراز لازم دارد از چه راهی ثابت کنیم این قید داخل یا خارج است ؟ این با مفهوم بدست می آید پس احترازیت وصف باعث شده قائل به مفهوم وصف بشوند

اشکال استاد : احترازیت در صورتی است که طبیعت اراده نشده باشد اما اگر طبیعت اراده شده باشد و بخواهید مفهوم بدست آورید معارضه لازم می آید مثلا اگر مولا گفت اکرم العالم الفقیه در جامعه طبیعت عالم قابل اکرام است و اگر بخواهیم از این جمله مفهوم بگیریم این است که غیر فقیه قابل اکرام نیست که تعارض بین مفهوم و منطوق بوجود می آید پس اینکه مولا فقیه را آورد از باب نفی طبیعت عالم نیست بلکه از باب این است که مردم همه نیازمند به احکام شرعیه هستند و فقیه را احترام کنید چون حکم شرعی را از او می گیرید