موضوع: فی احکام الاستحاضه - خصوصیات و اوصاف خون استحاضه

فصل فی الاستحاضة

امر اول : خون استحاضه یکی از اسباب حدث است مثل بول و غائط هم سبب برای وضو و هم غسل می‌شود بشرطی که بیرون از فضای باطن ریخته شود اگر چه به اندازه سر سوزن باشد زمانی حدث استحاضه ادامه دارد که همواره باطن زن خونی باشد

اما دلیل : اینکه گفته شد استحاضه از احداث است بزودی به تفصیل بحث می شود همین اندازه می گوییم که همه فقها می گویند اگر استحاضه کثیره باید برای هر نمازی غسل کند و اگر متوسطه باشد روزی یک بار غسل می کند و اگر قلیله باشد برای هر نماز وضو بگیرد

امر دوم : ملاک محدثیت مستحاضه این است که خون بیرون از فرج باشد ولو به اندازه سر سوزن و همچنین خون درون رحم به طور مستمر بماند پس مادامی که خون در باطن او است مستحاضه هست

امر سوم : آیا عِرق العاذل منشأ دم استحاضه هست یا نه ؟ مرحوم سید ره فرمودند احتیاط واجب آن است که اگر از عرق العاذل در فضای فرج خون خارج شود ولو اینکه این خون بیرون از فرج نیاید حکم به استحاضه بکند

نظر استاد : اقوی این است که حکم به استحاضه کند در صورتی که پنبه را داخل کند اگر دید این پنبه آلوده به خون شد البته در بحث حیض نظیر آن را داشتیم

اما منشا دم استحاضه عرق العاذل است به دو جهت :

جهت اول : قول لغوی مثلا از آقای فیروزآبادی صاحب کتاب اللغة [1] که دارد و المستخاضة من یسیل لها ... بل من عِرق العاذل و بعد می گوید عاذل ، رگی است که از او خون استحاضه می ریزد ، زمخشری[2] می گوید که الاستحاضة تخرج من عِرق یقال له العاذل و در وجه نامگذاری عاذل می گوید چون شوهر زن را ملامت می کند چرا بهانه برای نزدیکی می گیرد لذا به آن رگ سرزنش گفتند

جهت دوم : برخی روایات است

منها : روایت یونس بن عبد الرحمان است که فاطمه دختر ابی حُبیش ، حیض شد و تا ده روز و بعد از ده روز مستحاضه شد و استحاضه ادامه پیدا کرد آمد پیش ام سلمه و ام سلمه از پیامبر پرسید حضرت فرمود تدع الصلاة قدر اقرائها که به مقدار حیض نماز را کنار بگذارد بعد حضرت فرمودند این خون همانا که ادامه پیدا کرد و اسم آن عِرق است و پیامبر امر کردند که او غسل کند و لباس را اگر مشکل دارد عوض کند و بعد نماز بخواند بعد از چند سطر امام صادق علیه السلام فرمودند از پدرم وقتی که از ایشان در باره مستحاضه سوال شد فرمودند این خون مستحاضه همان رگی است که خون در آن باقی مانده بود که در ایام حیض نماز نمی خواند اما در ایام استحاضه غسل کند و وضو برای هر نماز بگیرد و در چند سطر بعد فاطمه دختر آن شخص به محضر پیامبر آمد و گفت من مستحاضه شدم و غسل نکردم پیامبر فرمودند این حیض نیست بلکه این خون عِرق است.[3]

بررسی سندی: حدیث فوق مرسله است ولی مرسله یونس بن عبد الرحمان به آن اعتماد می شود چون ایشان از اوتاد است وقتی امام باقر و امام رضا علیهما السلام اسم یو نس را شنیدند فرمودند رحم الله یونس ، و این حدیث قصه است و سه بار گفته شده و اینکه سید ره در متن نوشت عرق العاذل بلا وجه نیست

پس آنچه که به نظر ما است این است که مطابق قاعده است و لغویین دارند و روایات هم بیان کرده است اما باید پنبه را داخل بگذارد که آیا به خون آغشته هست یا نه ؟