موضوع: فی احکام الحائض - ادامه مساله32

اگر قبل از خروج از وقت زن حائض پاک شود هم آب برای غسل دارد و هم آب ضرر ندارد اما وقت تنگ است و نماز قضا می شود آیا بر این زن واجب است تیمم کند یا نه ؟ به دنبال این بحث قضا واجب است یا نه ؟

اقوالی وجود دارد:

قول اول : تیمم برای زن حائض مشروعیت ندارد و وظیفه او غسل است ( و این بحث که آیا مشروع هست یا نه ؟ بعدا می آید )

قول دوم : نماز بر او اداء واجب نیست اما بعدا باید قضا کند چون ظاهر لا صلاة الا بطهور این است که صلاة مشروط به طهارت است و ضیق وقت مجوز تیمم نیست چون مانع حیض است لذا سید ره در متن می گوید مع قطع النظر عن ضیق الوقت یعنی ضیق وقت مجوز تیمم نمی‌شود و زن اگر پاک شد وظیفه آن غسل است در صورتی که مریض نباشد و آب موجود باشد

قول سوم : اگر زن حائض در زمانی پاک شده که می تواند نماز تام بخواند یا یک رکعت را بخواند در اینجا فرمودند اگر عصیان کند و غسل نکند و نماز را نخواند قضا واجب نیست چون وجوب قضا در صورتی است که پاک شود و فرصت غسل داشته باشد اما اگر وقت تنگ باشد و فرصت غسل را نداشته باشد قضا ندارد در این باره نص خاص می باشد و آن صحیحه عبید بن زراره است که گذشت ، فرمودند ایما امرأة رأت الطهر و هی قادرة أن تغتسل فی وقت الصلاة فتفرط فیها حتی یدخل وقت صلاة الاخری کانت علیها قضاء تلک التی فرط فیها ، که اگر زنی پاک شد و قدرت برغسل داشت اما تفریط کرد و غسل نکرد قضای آن نماز واجب است اما اگر در وقتی پاک شد که به سمت آماده کردن غسل رفت اما وقت نماز دیگر رسید در اینجا نماز قضا ندارد و با آن غسل نماز بعدی را بخواند. وسائل ج ۲ ص ۳۶۱ ح ۱

این روایت صریح است که مناط در وجوب قضای صلاة حائض این است که حائض در وقت وسیعی پاک شود و می‌تواند غسل کند اما عمداً گناه کرد نخواند ایشان باید حتماً بعد از وقت قضاکند اما اگر وقتش تنگ بود گرچه می‌خواست مقدمات رو مهیا کند اما وقت گذشت اینجا قضا ندارد هر چند ادا دارد

حکم ششم : و ان کان الاحوط الاتیان مع التیمم یعنی اگر یک رکعت نماز را با تیمم بخاطر ضیق وقت درک کرد گفته شد که دلیلی بر وجوب ادا و قضا ندارد چون ضیق وقت مجوز تیمم نمی شود بلکه مجوز تیمم بیماری است اما بازهم احتیاط مستحب است تیمم بکند و یک رکعت را بخواند و صحیحه عبید بن زراره شاهد بر این مطلب است

نظر استاد : دلیلی بر استحباب این احتیاط نداریم

آخرین مطلب در مساله سی و دوم این است که منظور از ادرک رکعة ، که رکعت چیست ؟ فقها اختلاف دارند اما اکثرا می گویند رکعت به قیام رکوع و دو سجده هست مرحوم محقق رساله ای دارد به نام فتوای بغدادیه و هم چنین سید بن طاووس ره می‌فرماید رکعت همان رکوع است و اینکه رکوع انجام داد و مغرب شد این یک رکعت می‌شود اما به نظر ما یک رکعت به رکوع و دو سجده است

اما دلیل اینکه رکعت به رکوع و دو سجده است به وجوهی می‌باشد :

وجه اول : موثقه عمار بن موسی درباره نماز صبح وارد شده است که و إن صلی رکعة من الغداة ثم طلعت الشمس فالیتم ، که اگر از نماز صبح یک رکعت را درک کرد و خورشید طلوع کرد بقیه نماز را ها نکند و تمام کند قطعا نماز دو رکعت است و ظاهر اینکه بقیه را تمام کند

وجه دوم : در باب شک در رکعات بحث داریم که اگر نماز چهار رکعتی بود و بعد از سجده دوم شک کند شک صحیح است اما در نماز مغرب هر کجا شک کند باطل است حتی بعد از سجده دوم این دلیل است که رکعت به اتمام دو سجده محقق می‌شود

وجه سوم : روایات ادرک حد دارد به اینکه من ادرک رکعة که محدود به حد رکعت است مفهومش این است که اگر کسی تا رکوع رفت اما آن دو سجده را انجام نداد رکعت امتثال نشده است و باید آن دو سجده را انجام دهد چون سجده ها حد رکعت هستند و ما قاعده داریم که ادراک رکوع رکعت محسوب نمی شود بلکه ادراک رکوع تام رکعت است که آن با دو سجده است لذا اگر نصف رکعت یا کمتر از آن را درک کرد امتثال حاصل نمی شود به عبارت دیگر رکعت مجمل است و قدر متیقن رکعت نصف رکعت نیست و رکعت تام آن دو سجده است که خوانده شد

سوال : در سجده دوم اگر سر از سجده برداشت رکعت حساب می شود یا با ذکر سجده دوم تمام می شود و لو اینکه سر را بر نداشت رکعت تام است ؟

جواب : رکعت به اتمام ذکر سحده دوم است چون اولا رکعت به سجده دوم صدق کرد و صرف الوجود رکعت گذاشتن سر به سجده است و ثانیا سر برداشتن از سجده یا بخاطر تشهد یا قیام برای رکعت بعدی است لذا به اتمام اذکار سجده دوم رکعت بلا شک محقق می شود