موضوع: فی احکام الحائض - ادامه مساله32

حکم چهارم مساله سی و دوم : مرحوم سید ره نوشتند اگر زن پیش از خروج از وقت پاک شود و به اندازه یک رکعت در صورتی که تیمم کند وقت باقی باشد می فرماید که اگر نماز را نخواند قضای آن نماز بر او واجب نیست ، تیمم گرچه طهارت ترابیه است اما هیچ اثری در وجوب قضا ندارد در صورتی که یک رکعت را درک کند

توضیح ذلک : منظور از درک یک رکعت با تیمم این است که زن مریض باشد و آب برای او ضرر دارد یا اینکه آب نیست یا اگر آب بود به مقدار غسل یا وضو نباشد در اینجا وظیفه او تیمم است حال اگر تیمم نکرد و آن یک رکعت را از دست داد و نماز نخواند قضا بر او واجب نیست در حالی که ما قاعده داریم من ادرک رکعة فقد ادرک الوقت پس ادرک الصلاة

حال چرا در اینجا درک یک رکعت به منزله درک صلاة نیست ؟ چون آن قاعده من ادرک رکعة مال طهارت مائیه است نه ترابیه یعنی مقدمات اختیاریه را شامل می شود نه مقدمات اضطراری که تیمم اضطراری است

اخباری که در مقام بحث حیض هنگام طهارت از حیض قبل از خروج از وقت داریم این اخبار هم همین حکم را دارند مضمون این روایات این بود که اگر زن قادر بر غسل بود اما تفریط کرد و وقت از دست رفت و نماز فوت شد اينجا فرمودند قصای آن روز بر حائض واجب است چون وجوب قضا متوقف بر صدق فوت است و بر این زن فوت صدق می کند اما در مقام بحث ما این زن حائض چون آب برای او ضرر داشت نماز را با تیمم باید بخواند و آنهم یک رکعت از نماز و در اینجا صدق فوت نمی کند جون صدق فوت طبق مضمون این روایات در جایی است که قادر به یک نماز کامل بود و تفریط کرد و نماز کامل را از دست داد پس کسی که با تیمم نمی تواند یک نماز کامل را بیاورد و به اندازه یک رکعت وقت دارد به او صدق فوت نمی کند

حکم پنجم : سید ره فرمودند الا اذا کان وظیفتها التیمم مع قطع النظر عن ضیق الوقت و إن کان الاحوط الاتیان مع التیمم که این الا استثنای از لا یکفی في وجوب القضا است آن صورتی که کفایت می کند از وجوب قضا بعد از خروج وقت که نماز قضا بر گردنش بیاید جایی است که وظیفه زن تیمم است و این سه صورت دارد

تارة : بخاطر بیماری است و اخری نداشتن آب و ثالثة : ضیق وقت است که فعلا آن مریض و نداشتن آب منظور است که اینجا قضای نماز واجب است چون می توانست نماز کامل با تیمم را بخواند اما نخواند و بعدا باید قضا کند

مرحوم اقای حکیم می فرماید حتی آنجایی که وظیفه زن تیمم است بازهم کفایت در وجوب قضا نمی کند چون کسی که حیض است تیمم برای او مشروعیت ندارد و فرقی نمی کند مریض باشد یا نباشد یا ضیق وقت باشد یا نباشد بلکه مطلقا حیض مانع از مشروعیت تیمم است

به‌عبارت اخری : بدل یعنی تیمم در جایی مشروع است که وظیفه اش باشد و زن حائص غسلی ندارد چون حیض مانع از غسل است تیمم هم مشروعیت ندارد

اشکال استاد : وقتی بحث ما بعد از انقطاع دم حیض است نباید بحث از مشروعیت و عدم آن بشود چون حیض زمانی مشروعیت را برمی‌دارد که جاری باشد ولی در مقام ما حیض قطع شد لذا اگر مریض است یا نمی تواند غسل کند باید تیمم بکند و اگر تفریط کرد باید نماز را قضا کند

خلاصه بحث تا اینجا این بود که :

تارة : مستند تیمم بیماری یا نبود آب است در اینجا یا به اندازه یک رکعت وقت دارد که تیمم کند یا به اندازه کل نماز وقت دارد تیمم کند که در یک رکعت وقت دارد که تیمم کند و اگر نماز را نخواند قضا ندارد اما اگر به اندازه چهار رکعت وقت داشت که با تیمم بخواند و نخواند قصا دارد

اخری : مستند تیمم ضیق وقت است که حکم آن می آید