موضوع: فی احکام الحائض - آیا غسل حیض مجزی از وضو می باشد؟ - بررسی روایات

بحث در این است که آیا غسل حیض مُغنیٖ از وضو هست برای نماز و روزه و طواف یا نه ؟ بیان شد که مقتضای قاعده این است که مغنی نیست و باید وضو بگیرد

اما مقتضای روایات : اخباری که وارد شده است چند دسته هستند

دسته اول : دلالت روایات این است که غسل بجای وضو کافی است مطلقا یعنی هر غسلی که باشد کافی است که سه روایت است که دو مورد صحیحه و یکی مرسله است

منها : صحیحه محمد بن مسلم

متن روایت : محمد بن الحسن، عن المفيد، عن أحمد بن محمد، عن أبيه، عن سعد بن عبد الله عن أحمد بن محمد، عن الحسين بن سعيد ومحمد بن خالد جميعا عن عبد الحميد ابن عواض، عن محمد بن مسلم عن أبي جعفر عليه السلام قال: الغسل يجزي عن الوضوء وأي وضوء أطهر من الغسل . وسائل ج ۱ ص ۵۱۳ ، ... کدام وضو اطهر از غسل است ، پس طهار غسل فراتر از طهارت وضو است

منها : مرسله کلینی ره

متن روایت : قال الكليني وروي أنه ليس شئ من الغسل فيه وضوء إلا غسل يوم الجمعة فان قلبه وضوء.و سائل ج ۱ ص ۵۱۴

منها : صحیحه حَکم بن حَکیم

متن روایت : وعنه، عن فضالة، عن حماد بن عثمان، عن حكم بن حكيم قال : سألت أبا عبد الله عليه السلام عن غسل الجنابة (إلى أن قال:) قلت: إن الناس يقولون : يتوضأ وضوء الصلاة قبل الغسل، فضحك وقال: وأي وضوء أنقى من الغسل وأبلغ . وسائل ج ۱ ص ۵۱۵

که از غسل جنابت سوال کرد حضرت غسل ترتیبی را بیان کردند که همان آب را با کف دست تا پایین ببری کافی است و لازم نیست جاری شود گفتم این اهل سنت می گویند قبل از غسل جنابت وضو می گیرند حضرت خندیدند و فرمودند کدام وضو پاکتر و رساتر از غسل است

دسته دوم : روایاتی که وارد شده در باب وضو بعد از غسل که بدعت است و بدعت هم حرام است و هر غسلی که باشد فرقی نمی کند

منها : وبإسناده عن أحمد بن محمد، عن شاذان بن الخليل، عن يونس، عن يحيى بن طلحة، عن أبيه، عن عبد الله بن سليمان قال: سمعت أبا عبد الله عليه السلام يقول: الوضوء بعد الغسل بدعة . وسائل ج ۱ ص۵۱۴

منها : صحیحه سلیمان بن خالد

متن روایت : وبإسناده عن الحسين بن سعيد، عن عثمان، عن ابن مسكان، عن سليمان بن خالد، عن أبي جعفر عليه السلام قال: الوضوء بعد الغسل بدعة. وسائل ج ۱ ص ۵۱۴

منها : وقال: المحقق في (المعتبر): روي من عدة طرق عن الصادق عليه السلام قال : الوضوء بعد الغسل بدعة. وسائل ج ۱ ص ۵۱۵ ، یعنی خیلی از شاگردان امام صادق علیه السلام گفتند که وضو بعد از غسل بدعت است

دسته سوم : روایاتی که در خصوص غسل جنابت وارد شده است و صحیحه هستند

منها : صحیحه زراره

متن روایت : وعنه، عن ابن أبي عمير، عن عمر بن أذينة، عن زرارة، عن أبي عبد الله عليه السلام وذكر كيفية غسل الجنابة فقال: ليس قبله ولا بعده وضوء. وسائل ج ۱ ص ۵۱۵

دسته چهارم : تفصیل بین غسل جنابت و غیر آن است که برای غسل جنابت وضو نیست و برای غیر غسل جنابت وضو است

منها : مرسله ابن ابی عمیر

متن روایت : محمد بن يعقوب، عن محمد بن يحيى، وغيره، عن محمد بن أحمد، عن يعقوب بن يزيد، عن ابن أبي عمير، عن رجل، عن أبي عبد الله عليه السلام قال: كل غسل قبله وضوء إلا غسل الجنابة. وسائل ج ۱ ص ۵۱۶

منها : ورواه أيضا بإسناده عن محمد بن الحسن الصفار، عن يعقوب بن يزيد، عن ابن أبي عمير، عن حماد بن عثمان أو غيره، عن أبي عبد الله عليه السلام قال: في كل غسل وضوء إلا الجنابة. وسائل ج ۱ ص ۵۱۶

منها : محمد بن الحسن الطوسي باسناده عن محمد بن الحسن الصفار، عن يعقوب ابن يزيد، عن سليمان بن الحسن، عن علي بن يقطين، عن أبي الحسن الأول ( امام کاظم ) عليه السلام قال: إذا أردت أن تغتسل للجمعة فتوضأ و (ثم ل) اغتسل. وسائل ج ۱ ص ۵۱۷

اما بررسی روایات :

دسته اول : این دسته با دسته سوم قابل جمع است چون دسته اول مطلق است که مطلقا غسل مجزی است اما دسته سوم می گوید غسل جنابت وضو نمی خواهد که حمل مطلق بر مقید می شود و دسته اول را کنار می کذاریم اما مشکل این است که دسته اول در مقام تعلیل است که فرمود ایّ وضو اطهر من الغسل ظاهرش این است که طبیعت غسل اطهر از وضو است چه واجب و چه مستحب و اگر بخواهیم دسته سوم را تقیید بزند مستلزم تخصیص اکثر است و مستهجن است پس این حمل مواجه با تخصیص اکثر است

مضافا اینکه این حمل اثری ندارد چون معنایش این است که فقط در غسل جنابت وضو نمی خواهد اما بقیه غسلها وضو می خواهد مثل غسل جمعه در حالی که مخالف با موثقه عمار است چون در موثقه عمار از امام صادق علیه السلام سوال شده که غسل جنابت یا روز جمعه یا روز عید کرد آیا وضو قبل و بعد از غسل واجب است ؟ حضرت فرمودند لیس قبله و بعده وضو و به هیمن جهت بسیاری از متاخر متاخرین گفته‌اند غیر غسل جنابت وضو نمی خواهد

سوال : چرا مرحوم صدوق ره در امالی فرمود که مِن دین الامامیه الاقرار بان فی کل غسل وضوء فی اوله ، که از آیین امامیه این است که اول هر غسلی وضو بگیرید و بعد غسل کنید ؟

جواب : منظور ایشان مشروعیت وضو است نه وجوب و استحباب وضو یعنی از باب اینکه وضو نور است وضو بگیرید و مشروع است