موضوع: امر اول // عباداتی که مشروط به طهارت است بر حائض حرام است

فصل فی احکام الحائض ، در مقدمه آن اموری ذکر می شود

اول : عباداتی که مشروط به طهارت است بر حائض حرم است انجام دهد مثل نماز و روزه و طواف و اعتکاف ، که درباره حرمت عبادت بر حائض بحثی نیست چون هم اجماع و هم اتفاق مذهب عامه مسلمانان است و به نوعی یکی از احکام ضروری اسلام است و روایات زیاد هم در ابواب حیض و عبادات بر حرمت عبادت بر حائض وارد شده است اما بحث ما در این است که آیا حرمت عبادات بر او حرمت تشریعی یا ذاتی است ؟ تحقیق مطلب محتاج به چند امر است

امر اول : اگر در کتابی از کتب فقهیه عبارتی به این سبک شده که لا ینعقد للحائض صلاة و لا صوم اشاره به حرمت تشریعی عبادت بر حائض دارد چون معنایش این است که حائض امر به نماز و روزه و اعتکاف ندارد که این همان حرمت تشریعی می شود اما اگر عبارت این است که یحرم علی الحائض الصلاة و الصوم و لا ینعقدان ، منظور از نهی اول ذاتی است و لا ینعقدان تشریعی است ، وقتی دو عبارت در کتب فقها دیده می شود معلوم است که اختلاف نظر دارند

امر دوم : موضوع بحث ما یعنی حرمت عبادت بر حائض به شخصی است که در دوران پاکی نیست بلکه قبل از پاکی از خون حیض است نه بعد از پاکی و قبل از غسل چون حائض اگر پاک شود و غسل نکند نماز او باطل است نه از باب حرام بودن بلکه از باب اینکه شرط صحت نماز طهارت است و او غسل نکرده است مثل اینکه نماز به غیر قبله حرام نیست اما باطل است

نعم : از موثقه مسعدة بن صدقه بدست می آید که زن حائض در دوران پاکی و قبل از غسل حرام است نماز بخواند

متن روایت : محمد بن علي بن الحسين بإسناده عن مسعدة بن صدقه أن قائلا قال:لجعفر بن محمد عليهما السلام: جعلت فداك إني أمر بقوم ناصبية وقد أقيمت لهم الصلاة وأنا على غير وضوء فإن لم أدخل معهم في الصلاة قالوا ما شاؤوا أن يقولوا، أفأصلي معهم ثم أتوضأ إذا انصرفت وأصلي؟ فقال جعفر بن محمد عليه السلام: سبحان الله أفما يخاف من يصلي من غير وضوء أن تأخذه الأرض خسفا؟! .[1]

راوی گفت که من به جمع ناصبی ها عبور می کردم و نماز جماعت برپا شد و وضو نداشتم و من اگر در صف جماعت آنها نمی ایستادم ممکن بود تهمت هایی زده می شد و با آنها نماز خواندم و بعد برگشتم آیا اگر وضو بگیرم نماز را اعاده کنم یا نه ؟ امام علیه السلام فرمودند آیا آن مردی که بدون وضو نماز می خواند نمی ترسد که زمین او را فرو ببرد ، از ذیل حدیث استفاده می شود که نماز بدون طهارت حرام است چون امام علیه السلام فرمودند که نماز بدون وضو عذاب می آورد اگر نماز بدون طهارت حرام نباشد وجهی برای عذاب باقی نمی ماند معلوم می شود که زن حائض نباید بعد از پاکی و قبل از غسل نماز بخواند

اشکال استاد : ظاهر روایت این نیست که وظیفه کسانی که وضو و غسل ندارند را بیان کند که می توانند نماز بخوانند یا نه ؟ بلکه ظاهر آن این است که امام علیه السلام می‌خواه ند ناصبی را باطل بدانند و در جماعت آنها کسی حاضر نشود مگر اینکه مضطر باشد

امر سوم : عبادت حائض

تارة : به قصد امتثال و امر قطعی است که قهرا حرام شرعی است چون برای عبادت حائض امر شرعی نیست لذا نماز خواندن او افتراء به خدا است و حرام است ، و از طرفی دیگر این عبادت حرمت ذاتی دارد چون بدعت و تشریع است

اخری : از باب تعلیم به فرزند است در اینجا این عمل حرام نیست نه شرعا و نه ذاتا چون انتساب به خدا پیدا نکرد

بقی الکلام : آنجایی که نماز را رجاء می خواند به احتمال اینکه نماز در دروان حیض مطلوبیت دارد از طرفی این نماز را منتسب به خدا نکرد و رجاء خوانده نه اینکه واجب است اینجا مرتکب حرام نشد لذا حرمت تشریعی ندارد اما آیا حرمت ذاتی دارد یا نه ؟