موضوع: حیض - مساله 7

مساله هفتم : در باره صاحب عادت عددیه است زنی که بیش از ده روز خون می بیند و قبلا عدد او مشخص بود الان بیش از ده روز خون دیده و صفات خون مختلف است که اول و وسط و آخر ده روز متفاوت است مرحوم‌ سید ره می فرماید چنین شخصی باید به عادت عددیه مراجعه کند اگر عادت او پنج روز بوده الان هم پنج روز و باقی استحاضه قرار دهد اما از نظر وقت و زمان وظیفه اش این است که به صفات حیض مراجعه کند اگر آن پنج روز از اول دارای یک صفات بود همان روز اول را برای حیض انتخاب کند و اگر صفات حیض نبود مثلا کل این ایام خون یک رنگ داشت در اینجا فرمودند بنابر احتیاط این است که از اول ده‌ روز انتخاب کند اما قول اقوی این است که بین اول یا وسط یا آخر ده روز مخیر است ، اگر در همین مورد تمییز یعنی صفات بود اما موافق با عدد نبود می فرماید که آن ناقص تکمیل و زائد را کم کند مثلا دو روز اول خون سیاه و بقیه را خون زرد دید اقل حیض سه روز است پس یک روز را روی آن بگذارد یا مثلا یازده روز خون سیاه دید یکی را کم کند و آن ده روز را حیض قرار دهد

برای تبیین مساله فوق نیاز به چند امر است :

اول : مادامی که خون حیض از ده روز متجاوز نشد مجموع این ده روز حیض است اما از ده روز تجاوز کند آن زنی که عادت او عددیه است وظیفه او رجوع به عدد است چون در دوران یین عدد و تمییز ، عدد مقدم است و اماریت عدد اقوی از اماریت تمییز است لذا در همان مرسله یونس امام علیه السلام مراجعه به عدد دادند

دوم : برای تعیین وقت و زمان حیض مراجعه به عدد نمی کند بلکه ملاک صفات حیض است و همان روزی که خون سیاه می بیند و با شدت بیرون می آید همان را حیض قرار دهد

سوم : اگر مجموعه ایام دم قابل تمییز نبود مثلا کل این ایام یک رنگ داشت همان روز اول خون را حیض قرار بدهد البته از باب احتیاط واجب مرحوم آقای اراکی ره و گلپایگانی ره می فرمایند ترک نشود و مرحوم امام ره می فرمایند اگر احتیاط وجوبی هست در صورتی که قول اقوی نباشد که اقوی این است که همان روز اول را قرار دهد و آقای خویی ره بجای اقوی فرمودند اظهر این است اما سید ره احتیاط مستحبی قائل است و اقوی بر تخییر است لذا عدد را انتخاب می کند که می داند عدد پنج روز است و مخیر این پنج روز را اول یا وسط یا آخر قرار دهد

اما علت تخییر : اخباری است که درباره ذات العادة وارد شده و ذات العادة را ارجاع به عدد می دهد و این اخبار مطلق است و مقید نکرد که عدد اول یا وسط یا آخر است

صاحب مدارک فرمودند اکثر فقها قائل به تخییر اند مثل علامه و شهیدین و محقق ثانی ره اما فاضل هندی در کشف اللثام فرمودند همان روزهای اول متعین است که به‌سمت وسط و آخر نرود برخی از فقها قائل به احتیاط وجوبی شدند مثل اقای اراکی ره که روزهای اول را قرار بدهد

علت اینکه روزهای اول را انتخاب کند دو جهت دارد :

اول : این مساله از باب تعیین و تخییر این که در دروان بین این دو تعیین مقدم است چون قدر متیقن است لذا این زن علم اجمالی دارد که یا اول یا وسط یا اخر ماه حیض است و در باب علم اجمالی وظیفه احتیاط است وقتی پنج روز اول را انتخاب کند علم اجمالی منحل می شود

دوم : مبتدئه و مضطربه باید حیض و استحاضه را از روز اول انتخاب بکنند چون روایات می گوید یک روز یا دو روز تا ده روز ایام استظهار است لذا اول حیض و بعد استحاضه است

اشکال استاد :

اولا : در دوران بین تعیین و تخییر در صورتی است که اطلاق نباشد تا اقتضای تخییر کند اما ما روایات مطلقه داریم و مقید نشد به اول و وسط و آخر لذا با وجود این اطلاق نوبت به تعیین نمی رسد چون اصالة الإطلاق دلیل لفظی است و با دلیل لفظی نوبت به اصل عملی نمی رسد

ثانیا : روایات آنچه در مورد حیض و طهر می گویند عدد است و طهر بعد از حیض است در جایی که یک ماه خون ادامه دارد و رنگش متفاوت است در آنجا شهرت بر تخییر است که می خواهد حیض را در اول یا وسط یا آخر قرار بدهد چون همیشه طهر بعد از حیض است اما آن استظهار و استحاضه حرف درستی است اما درباره مبتدئه و مضطربه صادق است اما صاحب عادت عددیه محتاج به استظهار نیست چون در دور اول و دوم و بعدی وظیفه این است که عدد را قرار دهد و نباید خلط بین ذات العاده عددیه و مبتدئه و مضطربه کند لذا به نظر ما اقوی تخییر است

چهارم : تمییز در برخی جاها موافق با عدد نیست مثلا بیش از ده روز خون دید تارة کمتر از ده روز صفات حیض را دارد در اینجا تمییز ممکن است و اخری موافق با عادت عددیه نیست مثل اینکه هشت روز صفات حیض را دارد اما عادت او شش روز است یا بر عکس در اینجا مرحوم سید ره فرمودند ناقص را تکمیل و زائد را کم کند یعنی زائد حیض نیست اما تکمیل بخاطر جمع بین دلیل تمییز و عادت است مثلا دو روز صفات حیض داشت و عادت او شش روز است که تکمیل کند که هم عمل کرده به دلیل صفات و هم عدد و نقص برای این است که اکتفای به عادت خود بکند